به‌سوی بازاندیشی در پژوهش دانشگاهی

کلگری، آلبرتا، کانادا — در یکی از سالن‌های کنفرانسِ دانشگاهِ کلگری، یک کارشناسِ جوانِ حوزهٔ سلامت لحظه‌ای را توصیف می‌کرد که به درکی عمیق رسیده بود. او در حوزۀ تخصصیِ خود آموخته بود که هرگاه خانواده‌ها، فراتر از نگرانی‌های اظهار‌شده‌شان، در پی نتایج پزشکیِ خاصی باشند، باید نسبت به انگیزه‌های پنهان هوشیار بود؛ و همین آموزش در او پیش‌فرضی بنیادین دربارهٔ سرشتِ انسان نهادینه کرده بود: باید با دیگران با سوء‌ظن برخورد کرد و در برابر فریب‌کاری هوشیار ماند.

«به یاد دارم در مقطعی از خود پرسیدم: آیا وقتی در فعالیت‌های جامعه‌سازی مشارکت می‌کنم، همین جهت‌گیری را در پیش می‌گیرم؟» او با تأمل گفت: «در واقع، نه. مجموعه‌ای کاملاً متفاوت از اصول دارم که بر شرافتِ ذاتیِ انسان تأکید می‌کند.»

این تنش، میانِ آموزش‌هایِ حرفه‌ای و باورِ معنوی، حاکی از کاوشی عمیق‌تر است که در محافلِ دانشگاهی و حرفه‌ایِ سراسرِ آمریکای شمالی در جریان است.

در چهل‌ونهمین کنفرانسِ سالانهٔ انجمنِ مطالعاتِ بهائی (ABS)، حدودِ دو هزار شرکت‌کننده در فضایی مشترک گرد هم آمدند تا پژوهش‌های خود را ارائه کنند و دربارهٔ چگونگیِ پیشبردِ پژوهشِ دانشگاهی بازاندیشی کنند.

این گردهماییِ چهار روزه که ماهِ گذشته در کلگری برگزار شد، به‌عنوانِ نقطهٔ تلاقیِ مجموعهٔ رو به گسترشِ فعالیت‌هایِ انجمن در طولِ سال عمل کرد. در دو روزِ نخست، ۱۹ سمینارِ موضوعی بیش از ۳۰۰ شرکت‌کننده را گرد هم آورد تا به‌صورتِ متمرکز موضوعاتی از فناوری و بهداشت و سلامت تا تکامل و آگاهی را بررسی کنند.

کاوش در رویکردهای نو به پژوهشِ دانشگاهی

این گردهمایی صرفاً رویکردی دیگر به پژوهشِ دانشگاهیِ میان‌رشته‌ای نبود، بلکه نشان داد که پژوهشِ دانشگاهی چگونه می‌تواند در خدمتِ پیشرفتِ جمعی قرار گیرد.

تاد اسمیت (Todd Smith)، عضوِ کمیتهٔ اجراییِ انجمن، گفت: «با به‌کارگیریِ سیستماتیکِ اصولِ مشورت، وحدت در کثرت و هماهنگیِ علم و دین، شرکت‌کنندگان فضاهایی پدید آورده‌اند که در آن، دقتِ علمی و بینشِ معنوی به‌جای رقابت، یکدیگر را تقویت می‌کنند و غنا می‌بخشند.»

در کانونِ این رویکردِ متمایز، به‌کارگیریِ مشورت قرار دارد؛ هم به‌عنوانِ اصلِ معنوی و هم به‌عنوانِ رویکردی برای تحقیقِ مشارکتی.

سلوی ادایکلام ذبیحی (Selvi Adaikkalam Zabihi)، عضوِ کمیتهٔ پروژه‌های مشارکتیِ انجمن، گفت: «وقتی می‌خواهید در حوزه‌ای مجموعه‌ای از پیش‌فرض‌ها را، که معمولاً به‌روشنی بیان نمی‌شوند، بررسی کنید، بسیار سودمند است که از نیرویِ گرد هم آمدنِ دیدگاه‌های گوناگون بهره بگیرید. در این صورت می‌توان مشورت کرد و حقیقت را به‌صورتِ جمعی جست‌وجو کرد، نه صرفاً به‌صورتِ فردی.»

خانم ذبیحی ادامه داد: «دیدگاه‌های فردیِ ما همواره بسیار محدود است. ارتباط با اندیشه‌ها و تجربه‌های دیگران برای ما سودمند است.»

در حالی‌که پژوهشِ دانشگاهی سال‌هاست برای گفت‌وگویِ انتقادی و ارزیابیِ ایده‌ها ارزش قائل است، شرکت‌کنندگان مشورت را رویکردیِ مکمل دانستند: جست‌وجویِ جمعیِ حقیقت که، به گفتهٔ یکی از سخنرانان، میانِ دیدگاه‌هایِ گوناگونِ دانشگاهی «همدلی» پدید می‌آورد و پژوهشِ دانشگاهی را غنی‌تر می‌کند. تارا رام (Tara Raam)، عصب‌شناس، گفت: «جست‌وجویِ جمعیِ حقیقت در یک گروه نشان داده است که به ایده‌هایی سنجیده‌تر و ثمربخش‌تر می‌انجامد. وقتی ذهن‌هایِ گوناگون با روحیهٔ حقیقت‌جویی گرد هم می‌آیند، بینش‌هایی حاصل می‌شوند که معمولاً از دستاوردِ هر دیدگاهِ فردی فراتر می‌رود.

این رویکردِ مشورتی، امکانِ همکاریِ بی‌سابقه‌ای را میانِ حوزه‌هایی که به‌طورِ سنتی جدا از هم بوده‌اند فراهم کرده است. اندریا رابینسون (Andrea Robinson)، پزشکِ مراقبت‌های ویژه و تسهیل‌گرِ سمینارِ بهداشت و سلامت، گفت: «متخصصانی از سنت‌های مختلفِ پزشکی، گروه‌هایی که در موقعیت‌های دیگر اغلب اختلاف‌نظر دارند، گرد هم آمدند تا مفروضاتِ زیربناییِ بهداشت و سلامت را در پرتوِ اصولِ معنوی بررسی کنند.»

در سراسرِ فضاهایِ کاوشِ انجمن، اصلِ بهائیِ هماهنگیِ علم و دین محورِ گفت‌وگوها بوده است؛ اینکه چگونه اصولِ معنوی می‌توانند به‌جای محدودکردن، دامنهٔ پژوهشِ دانشگاهی را گسترش دهند و برای چالش‌های دیرپا چشم‌اندازهای تازه‌ای عرضه کنند.

دکتر تارا رام، که جلساتی دربارهٔ تکامل و آگاهی را تسهیل می‌کرد، توضیح داد که این اصل چگونه رویکرد او در علومِ اعصاب را شکل می‌دهد: «علم و دین دو حوزهٔ مکملِ دانش و عمل‌اند که به‌طورِ متقابل بر یکدیگر اثر می‌گذارند و همدیگر را تقویت می‌کنند. بینش‌هایی که از طریقِ علم و مطالعهٔ جهانِ مادی به دست می‌آوریم، می‌توانند فهمِ ما از اصولِ معنوی را روشن‌تر و عمیق‌تر سازند. به همین ترتیب، اصول و آموزه‌های معنوی نیز می‌توانند نوعِ پرسش‌هایِ پژوهشیِ موردِ علاقهٔ ما را شکل دهند.»

کاربستِ اصول در رشته‌های گوناگون

برداشتِ انجمن از پژوهشِ دانشگاهی بسیار فراتر از آن است که صرفاً «زبانِ معنوی» را در چارچوب‌هایِ موجود بگنجاند یا ایمان را حوزه‌ای مجزا در کنارِ فعالیتِ حرفه‌ای در نظر بگیرد.

شبنم کویرالا-آزاد (Shabnam Koirala-Azad)، یکی دیگر از اعضای کمیتهٔ اجراییِ انجمن، گفت: «هدفِ این انجمن، بررسیِ کاربست آموزه‌های بهائی در طیفی گسترده از گفتمان‌هایِ رایجِ مربوط به آینده و رفاهِ نوعِ بشر است. شرکت‌کنندگان گرد هم می‌آیند تا به قرائتِ واقعیت در حرفه و رشتهٔ خود بپردازند، دربارهٔ نقاطِ هم‌سویی با دقت بیندیشند و آن‌ها را با اصولِ بهائی مرتبط کنند.»

در سمیناری دربارهٔ فناوری، شرکت‌کنندگان در این‌باره به بحث و بررسی پرداختند که جوامع چگونه می‌توانند در انتخاب‌هایِ فناورانه‌ای که بر زندگی‌شان اثر می‌گذارد، عاملیتِ بیشتری به دست آورند. در سمیناری دیگر دربارهٔ علمِ کتابداری، حاضران بررسی کردند که برداشت‌ها از سرشتِ انسان چگونه دسترسی به اطلاعات را شکل می‌دهند. در سمینارِ بهداشت و سلامت، آنان ارزیابی کردند که آیا الگوهای کنونی به‌اندازهٔ کافی به ابعادِ معنویِ درمان توجه دارند یا نه. در سمیناری با موضوعِ آشتی نیز، بررسی کردند که چگونه مشورت و دانشِ بومی می‌توانند به گفت‌وگویِ سازنده و جست‌وجویِ مشترک بینجامند.

با پایانِ کنفرانس، شرکت‌کنندگان انگیزه‌ای تازه یافتند و مشتاق بودند کاوش‌های پربارِ خود را در فضاهایِ مشترکِ متعددی که در سالِ پیشِ رو پدید خواهند آمد، ادامه دهند.

ویدیوهای ضبط‌‌ شدهٔ منتخب از جلساتِ عمومیِ کنفرانسِ امسال در وب‌سایتِ انجمنِ مطالعاتِ بهائی در دسترس است.