این قسمت سوم از مجموعه خبرهایی است که به مشارکت جامعۀ بهائی در گفتمان‌های اجتماع می‌پردازد. برای خواندن قسمت اول اینجا و قسمت دوم اینجا کلیک نمایید.

اسلو، نروژ- جلسات اخیر نشست‌های جهانی بین‌الادیان، نشان از آگاهی رو به رشد در جهان دارد. بسیاری از فعالان اجتماعی در گفتگوی بین‌الادیان، توانایی بالقوۀ جدیدی برای هدایت نیروی ایمان در مسیر بهبود اجتماع می‌بینند.

خانم بریت استراندلی تورسن (Britt Strandlie Thoresen) رئیس سازمان ملی بین‌الادیان نروژ می‌گوید: «اگر همه به جای اصرار بر انحصارطلبی، فروتنی پیشه کنیم می‌توانیم از یکدیگر یاد بگیریم.» تعهد خانم تورسن به گفتگوهای بین‌الادیان، به عنوان یک بهائی، از اعتقاد او به قوای دوستی و همکاری در جهت ترویج وحدت سرچشمه می‌گیرد. «ما برای یافتن یک مسیر مشترک با هم تلاش می‌کنیم، یافتن مسیری برای بنای یک دنیای بهتر با کمک یکدیگر.»

امروز، جنبش بین‌الادیان می‌تواند بر بیش از یک قرن تجربه در زمینه ایجاد گفتگو میان پیروان ادیان مختلف تأمل کند. در انتهای قرن نوزدهم به نظر می‌رسید که این جنبش نوپا، نویدبخش پذیرش یگانگی دین باشد. قرن بیستم اما تصویر بسیار متفاوتی ارائه داد. دو جنگ جهانی، افزایش خشونت‌های فرقه‌ای که به نظر مهارنشدنی می‌رسیدند، بنیادگرایی دینی و تندروی، بسیاری را از دین ناامید و نسبت به ارزش این جنبش دچار تردید کرده است.

جنبش بین‌الادیان اما سهم قابل توجهی در ترویج وحدت میان جوامع دینی جهان داشته است. مردم به طرز فزاینده‌ای آگاه هستند که این جنبش می‌تواند مشارکت بیشتری در کمک به بشریت برای دستیابی به درجات بالاتری از وحدت در جهت حل بغرنج‌ترین چالش‌هایش داشته باشد.

برای بهائیان، یک قرن شرکت در فعالیت‌های بین‌الادیان در سرتاسر جهان فرصت تأملی عمیق در سال‌های اخیر فراهم آورده است. فضاهایی که به نام گفتگوی بین‌الادیان فعالیت می‌کنند چه توانایی بالقوه‌ای دارند؟ اهداف و امیدهای امروزۀ آن چیست؟ چگونه می‌توان در گفتمانی شرکت کرد که از بصیرت‌های دین بهره می‌گیرد ولی قدم را فراتر نهاده و ارتباط این بصیرت‌ها را با اوضاع پریشان جهان بررسی می‌کند؟

خانم ونوس خالصی نمایندۀ جامعۀ بهائی در «نشست بین‌الادیان جی ۲۰» که در ماه سپتامبر سال پیش در بوئنوس آیرس در آرژانتین برگزار شد توضیح می‌دهد: «یک راه نگاه کردن به دین این است که آن را پدیده‌ای ورای یک مذهب یا فرقۀ خاص ببینیم.» او اضافه می‌کند یکی از اهداف شرکت در گفتگوهای بین‌الادیان این است که اصول مشترک و فراگیر میان ادیان را درک کنیم و از تجارب یکدیگر در زمینۀ به‌کارگیری این اصول بیاموزیم. «دین در این معنا می‌تواند به عنوان نظامی از دانش و عمل دیده شود که در حال تکامل است و حاوی بصیرت‌ها و ارزش‌هایی است که در پیشرفت اجتماع مؤثر هستند.»

بسیاری از نمایندگان گروه‌های دینی که در «اجلاس جی ۲۰» حاضر بودند این دیدگاه را قبول داشتند که دین باید نقشی ضروری و سازنده در حیات نوع بشر ایفا کند. سند مفهومی که در این کنفرانس تهیه شد نقش برجستۀ دین در بسیاری از مسائل اجتماعی را شرح می‌دهد.

در این سند آمده است: «فارغ از اینکه این موضوع را قبول کنیم یا خیر، دین در سرتاسر جهان در رفع بسیاری از مشکلاتی که اجتماعات و ملت‌ها با آن‌ رو به رو هستند و همچنین در مسئلۀ رفاه و بهزیستی اجتماعی در سطحی وسیع‌تر نقش دارد. اهداف توسعۀ پایدار سازمان ملل متحد بدون سرمایه‌گذاری وقت و منابع سازمان‌ها و افرادی که با انگیزه‌های دینی کار می‌کنند قابل دسترسی نیستند.»

در ماه نوامبر، بیش از هشت هزار نفر از سراسر جهان در تورنتوی کانادا، برای پارلمان ادیان جهان، یکی از دیگر نشست‌های مهم جنبش جهانی بین‌الادیان گرد هم آمدند. بهائیان در این اجلاس، جلساتی با موضوعاتی در زمینۀ توان‌دهی جوانان، رابطۀ دین و شهروندی، اصل یگانگی، برابری زنان و مردان، وحدت نژادی و... برگزار کردند. در مجموع بیش از ۶۰ برنامه توسط بهائیان ارائه شد که اغلب در همکاری با پیروان سایر ادیان برنامه‌ ریزی شده بود.

خانم تورسن ادامۀ صرف وقت در فعالیت‌های بین ادیان را بسیار ارزشمند می‌داند. «ما قدم به قدم در حال یادگیری هستیم. داریم یاد می‌گیریم طوری به یکدیگر گوش کنیم، تأمل کنیم و با هم ارتباط برقرار کنیم که به درک مشترک بین ما بیانجامد.»

وی ادامه می‌دهد: «در این فضا مهم است که در بند تفاوت‌ها نباشیم بلکه تلاش کنیم بر اساس مشترکاتمان پیش رویم که در حقیقت بسیار هم زیاد هستند.» در نروژ «شورای جوامع دینی و باورمند» که خانم تورسن ریاست آن را بر عهده دارد نه تنها به طور مرتب در اسلو جلسات بین‌ ادیان را برگزار می‌کند بلکه گفتگوی بین ادیان در جوامع محلی سراسر کشور را ترویج می‌دهد.

«ما نیاز به نوعی از گفتگو داریم که بتواند از قوای دین برای کمک به بشریت در پرداختن به چالش‌ برانگیزترین مسائلش استفاده کند.»

—جرالد فیلسون (Gerald Filson)

فعالیت‌های بین ادیان بسیار متنوع هستند. بعضی گروه‌ها هدفشان عمدتاً معاشرت و دوستی است؛ برخی به دنبال ایجاد تغییر اجتماعی هستند. برای مثال از زمان انقلاب تونس در سال ۲۰۱۱، این کشور به طور فزاینده‌ای به تنوع دینی‌اش توجه کرده و به دنبال ایجاد جامعه‌ای چند صدایی بوده است. گفتگوی میان ادیان نقش کلیدی در بوجود آوردن دیدگاهی مشترک برای آینده ایفا می‌کند.

در سطحی وسیع‌تر، برنامهٔ توسعهٔ سازمان ملل متحد در ماه دسامبر، کنفرانسی را در منطقهٔ کشورهای عربی برگزار کرد که در آن نمایندگانی از ادیان مختلف، از جمله آئین بهائی گرد هم آمدند تا چگونگی تقویت انسجام اجتماعی و بردباری توسط جوامع دینی را بررسی کنند.

علاوه بر رشد فعالیت‌های بین دینی، برخی از جوامع بهائی مرزهای جدیدی ورای گفتگوی بین‌الادیان را در نظر دارند تا بتوانند پذیرای قشر وسیع‌تری از اجتماع باشند.

آقای جرالد فیلسون (Gerald Filson) یک بهائی و رئیس پیشین سازمان «گفتگوی بین‌الادیان کانادا»، که یک سازمان برجسته در این کشوراست می‌گوید: «ما نیاز به نوعی از گفتگو داریم که بتواند از قوای دین برای کمک به بشریت در پرداختن به چالش‌ برانگیزترین مسائلش استفاده کند. در کانادا، شاهد این هستیم که فعالان دینی و سکولار می‌توانند در کنار یکدیگر برای خیر عمومی کار کنند. ایجاد فضاهایی برای این نوع همکاری‌ها به پیشبرد این گفتمان کمک کرده و امکانات جدیدی را فراهم می‌آورد.» جامعۀ بهائی کانادا یکی از میزبانان چند کنفرانس ملی بزرگ در زمینه نقش دین در عرصه عمومی بوده است که سازمان‌های جامعۀ مدنی و دینی، دانشگاهیان و نمایندگان دولت را گرد هم آورده است.

به تازگی در اسپانیا سمیناری با موضوع مقابله با افراط‌گرایی خشونت‌آمیز برگزار شد‌ که‌ گروهی از متخصصان امنیت، سیاست‌گذاران و پژوهشگران سطح عالی را گرد هم آورد تا یکی از مشکلات فزاینده اروپا را بهتر درک کرده و آن را بررسی کنند.

دکتر فیلسون می‌گوید: «ما باید در کنار یکدیگر حرکت رو به جلو را ادامه دهیم و حلقه‌ را وسیع‌تر کنیم تا همۀ مردم را در بر بگیرد. تنها با کنار زدن مرزبندی‌ها، و فعالیت در کنار یکدیگر ‌برای آینده‌ای مشترک می‌توانیم مشکلات واقعی جهان را به نحوی مورد توجه قرار دهیم که مردم را واقعاً تعالی داده و آن‌ها را به درک و فهمی مشترک فرای کلمات و عبارات برساند.»

تعداد فزاینده‌ای از مردم و گروه‌ها در مشارکت در گفتمان‌های مرتبط با همزیستی دینی، نقش دین در اجتماع و گفتگوی بین ادیان، دربارۀ چگونگی بهره‌گیری از سهم سازندهٔ دین در اجتماع در حال یادگیری هستند و جامعهٔ بهائی کوشش می‌کند به سهم خود در این جنبش حیاتی شرکت کند. پیام آوریل ۲۰۰۲ بیت العدل اعظم خطاب به رهبران دینی جهان الهام‌بخش بهائیان در تلاش‌هایشان در این زمینه است.