کالج‌پارک، مریلند, ایالات متحده — در میانهٔ جنگ ویرانگر لبنان در دههٔ ۱۹۸۰، ادوارد آذر پروفسور دانشگاه مریلند و مدیر مرکز «توسعهٔ بین‌المللی و مدیریت تعارض» در دانشگاه مریلند، در حال تلاش برای ایده‌پردازی و پیشنهاد طرح‌هایی برای پایان دادن به جنگ بود.

پروفسور آذر در حین پژوهش با بیانیهٔ بیت‌العدل اعظم با عنوان وعدهٔ صلح جهانی آشنا شد که بررسی عمیقی از پیش‌نیازهای صلح و موانع تحقق آن ارائه می‌دهد.

این روایتی بود که هدی محمودی مدیر فعلی کرسی بهائی برای صلح جهانی در دانشگاه مریلند، در سی‌امین سالگرد تاسیس این کرسی برای میهمانان ارائه داد.

پروفسور محمودی گفت: «پروفسور آذر آنقدر از محتوای این بیانیه به شوق آمده بود که در نامه‌ای خطاب به بیت‌العدل اعظم درخواست تاسیس این کرسی را کرد.»

در بخشی از نامهٔ پروفسور آذر آمده است:

من و همکارانم... وعدهٔ صلح جهانی را خوانده و در مورد آن تفکر کرده‌ایم. در این نامه من به نمایندگی از مرکز توسعهٔ بین‌الملل و مدیریت تعارض از دانشگاه مریلند اعلام می‌کنم: «اگر تجربهٔ بهائی بتواند به هر میزانی به تقویت امید به وحدت نوع بشر کمک کند، ما خوشحال خواهیم بود آن را به عنوان الگویی برای مطالعه ارائه کنیم.»

با توجه به رسالت سازمان ما، ایده‌های شما در مورد صلح جهانی و تمایل دانشگاه به دعوت بهائیان برای بحث و بررسی دیدگاه بهائی در مورد صلح به شیوه‌ای علمی و عینی... من تاسیس کرسی و برنامهٔ مطالعات بهائی در این مرکز را پیشنهاد می‌کنم.

جنیفر کینگ رایس، نائب رئيس ارشد دانشگاه مریلند، در سی‌امین سالگرد تاسیس این کرسی، خلاصه‌ای از رویدادهای مهم را ارائه کرد:‌ «سی سال قبل، دانشگاه مریلند با ایده‌ای به سراغ جامعهٔ بهائی رفت: نظرتان در مورد همکاری برای کاربست اصول انسانی ضروری در مواجهه با بزرگترین مشکلات جهان که به توجه و راه‌حل نیاز دارد چیست؟»

“پروفسور رایس گفت: «این پرسش ساده، آغاز همکاری مهمی بود که منجر به توسعهٔ دانش و ترویج منافع و بهروزی نوع انسان شده است.»

کرسی بهائی در سال ۱۹۹۳ تاسیس شد. پژوهشگر شهیر سهیل بشرویه‌ای از دانشگاه آمریکایی بیروت از آن سال تا زمان بازنشستگی‌اش در سال ۲۰۰۵ به عنوان مدیر، رسالت این کرسی برای ترویج صلح و آموزش را دنبال کرد. دومین مدیر این کرسی، جان گریزل (John Grayzel) از سال ۲۰۰۶ پژوهش در مورد برنامه‌های صلح و توسعه را به پیش برد.

این کرسی از زمان تاسیس در فعالیت‌های متعددی که تکمیل‌کننده یکدیگر بوده‌اند از قبیل اجرا و انتشار پژوهش، طراحی دروس و برگزاری سمینارهایی در مورد صلح جهانی مشارکت داشته است. کلیهٔ این فعالیت‌ها در قالبی میان‌رشته‌ای و بر اساس بینش‌های برخاسته از علم و دین انجام شده است.

رویکرد میان‌رشته‌ای به ترویج گفتگو و تفاهم

این کرسی رویکردی میان‌رشته‌ای به ترویج گفتگو و تفاهم دارد و این رویکرد را برای پیشبرد تفکر در مورد صلح ضروری می‌داند. پروفسور محمودی می‌گوید: «ما میان‌رشته‌ای هستیم، زیرا زندگی مدرن تنها از زوایای مختلف قابل فهم خواهد بود.»

پروفسور محمودی می‌گوید این رویکرد به خودی خود هدف نیست، بلکه وسیله‌ای برای ساخت «اندوخته‌ای از دانش بشر... و امکانات گوناگون» است. این هدف نیازمند جستجوی حقیقت و تعهدی به بی‌طرفی است. پروفسور محمودی بی‌‌طرفی را تلاشی برای «کنار گذاشتن تمایلات و ترجیحات شخصی فارغ از منشا آنها، برای دستیابی به هدفی بزرگ‌تر» تعریف می‌کند.

در طول سه دههٔ گذشته این کرسی با دامنهٔ گسترده‌ای از دانشگاهیان، پژوهشگران و متخصصان برای مقابله با مشکلات مربوط به صلح همکاری داشته و بیش از ۲۵ کتاب و مقاله منتشر کرده‌ است. در طول ۱۰ سال گذشته، کرسی میزبان بیش از ۸۰ کنفرانس، سمپوزیوم و سخنرانی با حضور بیش از ۲۵۰ سخنران بوده ‌است.

پروفسور رایس می‌گوید: «هدف همهٔ این برنامه‌ها جستجوی دانش، صلح و جهانی بهتر برای نوع انسان بوده است.»

پروفسور رایس با اشاره به پنج موضوع محوری کار این کرسی گفت:‌ «کرسی بهائی این کار را به شیوه‌های مختلف انجام می دهد. از طریق بررسی موشکافانهٔ ریشه‌های نژادپرستی ساختاری و دلایل تعصبات بسیاری که در زندگی با آنها مواجه می‌شویم؛ از طریق کاوش در ساختارهایی که باعث نابرابری میان زنان و مردان می‌شوند؛ بررسی موانعی که دسترسی ما به سیستم حکمروایی و رهبری جهانی حقیقی را محدود می‌کنند و مطالعهٔ علل تغییرات اقلیمی و بی‌عدالتی‌های زیست‌محیطی؛ و چالش‌های ماهیت انسان.»

پروفسور رایس ضمن ابراز خوشنودی در مورد بصیرت‌های به دست‌آمده از اقدامات کرسی بهائی گفت: «این کرسی مبنای علمی قابل اعتمادی برای دانش و راهبردهایی به وجود آورده که نقش فعالان اجتماعی و ساختارها را در از میان برداشتن موانع دستیابی به صلح بررسی می‌کند.»

پرداختن به موانع ریشه‌ای صلح

از دیدگاه این کرسی پنج موضوع مرکزی برای صلح عبارتند از: نژاد پرستی ساختاری و علل ریشه‌ای تعصب؛ ماهیت انسان؛ توان‌افزایی زنان و صلح؛ حکمروایی و رهبری جهانی؛ غلبه بر مشکلات جهانی‌ محیط‌زیست.

پروفسور محمودی توضیح می‌دهد که صلح پایدار بدون اتخاذ رویکردی اساسا متفاوت نسبت به این موضوعات، با توجه به «گسل‌هایی» که در اجتماع ایجاد می‌کنند، محقق نخواهد شد. در تلاش برای دستیابی به رویکردهای نوین، کرسی تلاش می‌کند یک فرضیهٔ رایج در مورد طبیعت انسان را که عمیقا در گفتمان معاصر ریشه دوانده و مانع دستیابی به صلح است به چالش بکشد- باور به این که انسان‌ ذاتا و به طور غیرقابل اصلاحی خودخواه است.

مشاهده ظرفیت دستیابی به صلح در انسان

کرسی بهائی متوجه بحران‌ها و پیچیدگی‌های جهان است و وجود نمونه‌های ناامیدکنندهٔ فساد و رفتار غیراخلاقی را تصدیق می‌کند. با این حال این کرسی همچنین شاهد نمونه‌های بی‌شمار از فداکاری‌هایی است که انسان‌ها برای خیر عمومی انجام می‌دهند.

پروفسور محمودی در طول سخنرانی در مراسم سالگرد تاکید کرد که کرسی بهائی انسان را موجودی با ظرفیت بنای صلح جهانی می‌بیند. آموزه‌های بهائی نیز این نگاه را در خصوص شرافت ذاتی نوع انسان و تصویر اجتماعی مطابق با این شرافت تأیید می‌‌کند.

این کرسی با به رسمیت شناختن هویت مشترک انسان به عنوان اعضای خانواده بشری و ترویج ارزش‌هایی مانند عدالت و خدمت ایثارگرانه به اجتماع، برخی باورهای اساسی را که مانع دستیابی به صلح می‌شوند به چالش می‌کشد. پروفسور محمودی می‌گوید: ‌«ما این ایده را که ساخت جهانی بهتر ممکن نیست قبول نمی‌کنیم.»

ترویج فرهنگ صلح در دانشگاه و فراتر از آن

یکی از حوزه‌های موفقیت‌آمیز کرسی بهائی، کلاس درس بوده است، جایی که پروفسور محمودی در هر سال تحصیلی یک درس آموزشی منحصر به فرد را ارائه می‌دهد که به دانشجویان کمک می‌کند تا علل اصلی چالش‌های اجتماعی را در پرتو اصول معنوی شناسایی کنند.

پروفسور رایس می‌گوید: «کار مؤثر پروفسور محمودی در صدد پاسخگویی به پرسش‌هایی از این قبیل است که «چگونه می‌توانیم صلح جهانی ایجاد کنیم؟» او افراد را تشویق می‌کند تا در مورد دنیایی که خواهانش هستند بیندیشند.»

دو نفر از دانشجویان سابق پروفسور محمودی از تجربیاتشان با کرسی بهائی و تأثیر آن بر سفر شخصی و شغلی زندگیشان صحبت کردند.

اشلی تیلور (Ashli Taylor)، که اخیراً از دانشکدهٔ حقوق ورمونت فارغ‌التحصیل شده است و اکنون یکی از قاضیان لشگر عمومی نیروی هوایی ایالات متحده است تاملی بر تجربه خود با کرسی بهائی داشت. او از تجربه حضورش در سخنرانی‌ای درباره نویسندگان زن ایرانی، در سال اول تحصیلش صحبت کرد که به او انگیزه داده بود تا به هر شکل ممکن با این کرسی فعالیت کند.

خانم تیلور در ادامه نسبت به رویکرد منحصربه‌فرد کرسی بهائی در پرداختن به موضوع صلح جهانی، «با گرد هم آوردن اساتید دانشگاه از سراسر جهان برای گفتگو در مورد دیدگاه‌های مشخص خود در مورد چگونگی دستیابی به صلح چه در درون خودمان چه در جوامع‌مان، چه در سیستم آموزشی، در محیط‌زیست، و سایر زمینه‌ها» ابراز قدردانی کرد.

خانم تیلور همچنین در مورد تجربه خود به عنوان استادیار در کلاس پروفسور محمودی صحبت کرد، جایی که شرکت‌کنندگان در مورد تعصب و ریشه‌های آن گفتگو می‌کردند: «در این سمینار خاص شاهد این بودم که چه طور دانشجویان واقعا رشد می کنند و خودکاو می‌شوند... سال‌ها بعد، دانشجویان با من تماس گرفته و گفتند که چقدر این کلاس‌ها برایشان تحول‌برانگیز بوده و چه طور آنها هنوز در این موضوعات آغازگر گفتگو هستند و در مورد این مسائل پیچیده صحبت می‌کنند.»

امیلی گوری (Emily Gorey)، از فارغ‌التحصیلان دانشگاه مریلند که در حال حاضر به عنوان استراتژیست در سازمانی هنری در لس‌آنجلس مشغول به کار است در مورد تأثیرات تحول‌بخش کرسی بهائی بر زندگی و اهدافش برای آینده صحبت کرد. او توضیح داد که با ثبت‌نام در دوره‌های این کرسی نسبت به نابرابری‌ها و بی‌عدالتی‌های اجتماعی حساس‌تر شد و با کرسی بهائی، زمینه‌های فعالیت آن و تأکیدش بر شفقت و تفاهم به عنوان وسیله‌ای برای ایجاد جهانی عادلانه‌تر آشنا شده است.

خانم گوری می‌گوید: «در طول کالج، ۳۵ واحد درسی مختلف برداشتم اما تنها یکی بود که اساساً نگاه من به جهان را تغییر داد و آن سمینار برگزار شده توسط پروفسور محمودی در هفته اول تحصیلم در دانشگاه مریلند بود. در این کلاس بود که فهمیدم جهان خارج از منطقه ما در مریلند چقدر متفاوت است. متوجه سوگیری‌های نادانسته، علم همدلی و قدرت حضور و مشارکت اقلیت‌ها شدم.»

فعالیت خانم گوری با کرسی بهائی به او این امکان را داد تا در مورد ارتباط متقابل مردم و نقشی که همدلی و تفاهم در ایجاد جهانی عادلانه‌تر ایفا می‌کند بیاموزد. او به‌ عنوان دستیار آموزشی کلاس تأثیر این درس‌ها را از نزدیک دید و از تحصیلات و حرفه‌اش برای کمک به دیگران الهام گرفت. احساسات او مشابه بسیاری از دانشجویان دیگری است که در کلاس‌های کرسی بهائی شرکت کرده‌اند. او می‌گوید: «ما شنونده‌های بهتری شدیم.»

استلا هادسون (Stella Hudson) یکی از دانشجویان فعلی، توضیح داد که رویکرد کرسی بهائی «به سؤالات پیچیده با هوشمندی و از بعد انسانی و توجه به ریشه‌ مشکلات» باعث می‌شود که دیدگاه دانشجویان نسبت به جهان تکامل پیدا کند.

این سالگرد فرصتی بود برای کرسی بهائی و حلقه‌های گسترده همکاران آن تا به تلاش‌های مستمر این کرسی برای پیشبرد گفتمان صلح فکر کنند و نگاهی به آینده داشته باشند.

پروفسور محمودی در سخنان پایانی خود گفت: «موفقیت‌ صلح در گرو همکاری همه ماست. «ما» متشکل از مشتاقان صلح است. صلح ناشی از همکاری کسانی خواهد بود که متعهد به تلاش و کوشش در کنار دیگران هستند، گذشته را از یاد نمی‌برند در حالی که کاملا به زمان حال توجه می‌کنند و نگاهی به آینده دارند. ما از شما دعوت می‌کنیم که به ما در ترسیم چنین جهان صلح‌آمیزی کمک کنید.»

کنت باورز (Kenneth Bowers) از اعضای محفل روحانی ملی بهائیان آمریکا در سخنانش در این گردهمایی توضیح داد: «پیش‌فرض اساسی این کرسی این است که همه بشریت را با همه تنوع و غنای بی‌پایانش به عنوان یک کل ارگانیک در نظر بگیریم. از این منظر، کار این کرسی پیشبرد گفتمان و یادگیری در مورد مسیر صلح جهانی، از طریق کاربست منظم و علمی اصولی است که جهان به شدت به آن‌ها نیاز دارد.»

فیلم ضبط شدهٔ سی‌امین سالگرد کرسی بهائی را در اینجا می‌توانید ببینید.