ونیز, ایتالیا — هم‌زمان با گردآمدن هزاران نفر از هنردوستان سراسر دنیا در طی ماه‌های آینده در شهر ونیز به مناسبت نمایشگاه هنری معروف این شهر که هر دو سال یک‌بار برگزار می‌شود، یکی از موزه‌های اصلی ونیز امیدوار است بتواند جایگاه یکی از هنرمندان آمریکایی را به عنوان شخصیتی برجسته در پیشبرد هنر مدرن بار دیگر تثبیت نماید.

کلکسیون پگی گوگنهایم (Peggy Guggenheim)، واقع در حاشیه جنوبی کانال بزرگ شهر ونیز، برای تجلیل از مارک توبی (Mark Tobey) (۱۹۷۶-۱۸۹۰ میلادی) که در سال ۱۹۱۸ به دیانت بهائی گروید، نمایشگاهی ترتیب می‌دهد. توبی متولد شهر ویسکانسین (Wisconsin) و یکی از هنرمندان جهان‌بین و گسترده اندیش قرن بیستم بود. توبی همیشه در سفر بود و در نهایت در سوئیس اقامت گزید. شهرت او همیشه در اروپا بیش از وطنش بود چرا که در آمریکا همتایان جوان‌تر او در سبک «اکسپرسیونیست انتزاعی»(Abstract Expressionist)، به خصوص جکسون پولاک (Jackson Pollock) که با پاشیدن و ریختن رنگ بر بوم‌های بزرگ، انقلابی در هنر دهۀ پنجاه میلادی به وجود آورد، شهرت او را در سایۀ خود قرار می‌دادند.

با این وجود، همان‌طور که این نمایشگاه نشان می‌دهد، اکنون زمان مناسبی است تا تأثیر توبی بر پیشبرد آنچه «انتزاع کلی» (all-over abstraction) نامیده می‌شود مورد ارزیابی مجدد قرار بگیرد. خانم دبرا برکر بالکن (Debra Bricker Balken)، گردآورندۀ آثار هنری که مجذوب نقاشی‌های توبی است ده سال را صرف جمع‌آوری حدود ۷۰ اثر از ۴۰ کلکسیون مختلف نموده است.

IN DEPTH: Listen to a report from Venice about the exhibition of Mark Tobey's work at the Guggenheim

Robert Weinberg is a journalist who recently completed a master's thesis on Mark Tobey and his influence on art. Weinberg travelled to Venice for the opening of a major exhibition featuring Tobey's work at the Peggy Guggenheim Collection.

برای دسترسی به محتوای صوتی بیشتر پادکست «سرویس خبری جامعهٔ بهائی» را دانلود کنید.

RSS  |  Spotify  |  Apple Podcasts  |  SoundCloud  |  Tunein  |  iHeart  |  Stitcher

خانم برکر بالکن می‌گوید: «من همواره تحت تأثیر زیبایی حیرت‌انگیز این اثر هستم. «نوشتۀ سفید»(white writing) توبی درخشنده، ورای این دنیا و قصیده گونه است... این اثر به گونه‌ای که در آثار بسیاری از دیگر هنرمندان همتای توبی دیده نمی‌شود، بیانگر زندگی درونی خود هنرمند است.»

توبی که آثار سبک «نوشتۀ سفید» او شامل شبکه‌های زنده‌ای از خطوط الهام‌یافته از خوشنویسی شرقی است، به وضوح تأثیر مستقیم آئین بهائی بر نقاشی‌هایش را تصدیق نموده است. ویلیام سیتز (William Seitz)، سرپرست موزه هنر مدرن در نیویورک در دهۀ ۱۹۶۰، نوشته است که توبی «خط را به نمادی از اشراق معنوی، ارتباطات انسانی و مهاجرت، فرم و فرایند طبیعی و حرکت بین درجات آگاهی تبدیل نمود.»

آقای سیتز تأکید می‌کند: «توبی اغلب بیان کرده است که طبیعت، هنر، علم، دین و زندگی شخصی نمی‌توانند از هم جدا باشند ... تعداد کمی از ادیان تا این حد بر مفهوم وحدت تأکید نموده‌اند و هنرمندان مدرن انگشت‌شماری به اندازۀ توبی به این مفهوم پرداخته‌اند.»

کسب درجات عالی

توبی در سال‌های پایانی عمرش، به برخی از ممتازترین درجاتی که هنر اروپایی زمان او اعطا می‌کرد نائل شد. در سال ۱۹۵۸، اولین نقاش آمریکایی بود که پس از سال ۱۸۹۵ به بعد موفق به کسب مدال طلای نمایشگاه دوسالانۀ شهر ونیز شد. سال ۱۹۶۱ نمایشگاهی از آثاری که در طول حیاتش انجام داده بود در موزه لوور پاریس برگزار شد و این دستاوردی بی‌نظیر برای یک هنرمند آمریکایی و در قید حیات محسوب می‌شد.

در حالی که پولاک و سایر هم‌عصران نیویورکی توبی بخش قابل‌توجهی را در کتاب‌های تاریخ به خود اختصاص داده‌اند، تأثیر و سهم توبی در پیشبرد نقاشی انتزاعی آمریکایی نیمه قرن بیستم از نظرها پنهان مانده است.

احتمال می‌رود دلیل در حاشیه قرار گرفتن توبی از سیر هنر مدرن به دلیل تعداد و دامنۀ محدود آثار او، معنویت و ظرافت آثارش و همچنین رویکرد بسیار شخصی او که در قالب هیچ جنبش یا مکتب خاصی نمی‌گنجد باشد. با این حال تأثیر او بر نقاشان دیگر قابل‌توجه بوده است.

نمایشگاه گوگنهایم که شامل نقاشی‌های توبی بین سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۷۰ می‌شود، وسعت کار او و زیبایی فوق‌العاده متنوع و در عین حال اصیل آثارش را نشان می‌دهد. او یک فرد جستجوگر و پر جنب‌وجوش بوده و هرگز تنها به یک رویکرد نسبت به نقاشی قانع نمی‌شد. به گفتۀ خودش: «در دورانی که آزمون و تجربه، خود را در تمامی جوانب زندگی نشان می‌دهد، جستجو تنها جلوۀ اصیل روح است.»

هنر به‌عنوان عبادت

در دیانت بهائی، هنر عبادت محسوب می‌شود. حضرت عبدالبهاء خطاب به نقاش امریکایی، ژولیت تامپسون (Juliet Thompson) که سبب آشنایی مارک توبی با دیانت بهائی شد، می‌نویسند: هر چه در تکمیل هنر خود بیشتر بکوشی، به خداوند بیشتر تقرب می‌جویی. هنگامی‌که دست به قلم‌مو می‌بری مانند این است که در معبدی در حال دعا و مناجات باشی.

دبرا بریکر بالکن بر این باور است که آموزه‌های بهائی به وضوح بر آثار توبی تأثیر گذاشتند.

«من فکر می‌کنم این‌یکی از ویژگی‌های محتوای آثار اوست. بدایع تصویری و جستجوهای او با ایمان عمیق او پیوند خورده‌اند و در واقع بیانگر زندگی درونی یا معنوی او هستند.»

بهائی بودن به کار توبی زمینه و محتوای روحانی می‌دهد و همچنین او را آزاد می‌گذارد تا زبان تصویری خاص خود را برای ابراز این محتوا بیابد. اصولی مانند جستجوی مستقل حقیقت، در روند تکاملی نقاشی‌هایی که از او در موزه گوگنهایم به نمایش گذاشته شده‌ است و همچنین در مفاهیم مشخصاً روحانی‌ای که سعی در ابراز آن‌ها داشته منعکس است. قبول آموزه‌های بهائی، او را دعوت کرد تا اصل یگانگی را به عنوان اصل بنیادین نظم‌دهندۀ تعاملات بشری و تکامل اجتماعی در عصر جدید تحول مادی و بیداری معنوی مشاهده نماید. او نقاشی‌های خود را «نوعی مراقبه درون خویشتن» توصیف می‌کرد.

به گفتۀ او: «محیط اطراف ما را مسائل علمی فراگرفته است و به طور طبیعی تحت تأثیر آن قرار می‌گیریم؛ اما ما به ُبعد دینی نیز نیاز داریم. ممکن است بگوییم که جنبۀ علمی، فکر را مجذوب می‌کند و دین، قلب را رهایی می‌بخشد.»

واکنشی «شگرف»

ظرافت و معنویت نقاشی‌های توبی اولین بازدیدکنندگان نمایشگاه شهر ونیز را تحت تأثیر قرار داده‌اند.

خانم بریکر بالکن گفت: «مشاهدۀ عکس‌العمل شخصیت‌های مختلفی که در مدت زمانی کوتاه از برگزاری این نمایشگاه از آن دیدن کرده‌اند برای من بسیار جالب بوده است. همه تحت تأثیر زیبایی اعجاب‌آور، شگفت‌انگیز و درخشان این بوم‌های نقاشی قرار گرفته‌اند. این نقاشی‌ها بیننده را غافلگیر می‌کنند.»

هنگامی‌که در ماه‌های آینده همین نمایشگاه به گالری هنر آمریکایی ادیسن در آندور (Addison Gallery of American Art in Andover)، ماساچوست منتقل شود، برای اولین بار در چهار دهه اخیر خواهد بود که در امریکا یک نمایشگاه از آثار توبی برگزار می‌شود.

جودیت دوکارت (Judith Dolkart)، مدیر گالری ادیسن گفت: «ایدۀ تلفیق سنت‌های شرقی و غربی بسیار مهم بوده و احتمالاً در آمریکای دهه چهل کار رایجی محسوب نمی‌شده است؛ اما پذیرش نوعی وحدت‌گرایی از طرف توبی و نیز این ایده که می‌توان از بیش از یک سنت بهره برد بسیار مهم و پیشرو بوده است.»

تنوع وسیع

فیلیپ رایلندز (Philip Rylands)، مدیر موزۀ گوگنهایم، همچنین اعتقاد دارد که آثار توبی ترکیبی از گرایش معنوی او و تجربه خاص زندگی او در قرن بیستم است.

دکتر رایلندز می‌گوید: «وقتی‌که شما از نمایشگاه اختصاصی آثاری که یک هنرمند در طول حیاتش انجام داده بازدید می‌کنید، به درک بهتری از او می‌رسید. رنج‌های این فرد، پستی و بلندی‌های زندگی‌اش، تأثیراتش، دوره‌ای که کم‌کارتر یا پرکارتر بوده، نحوۀ تغییر آثارش، منبع تمثیلی برداشت‌های او، همه و همه نمایان می‌شوند و شما تنوع وسیع و خلاقیت پرمایه او را حس می‌کنید.»

خانم بریکر بالکن معتقد است با توجه به حضور دو اثر از کارهای توبی در نمایشگاه بسیار موفق اکسپرسیونیسم انتزاعی در رویال آکادمی هنر لندن در سال گذشته و نمایشگاه پرآوازۀ کنونی در ونیز، زمان آن رسیده است که میراث توبی بار دیگر مورد توجه و تحسین قرار گیرد.

او گفت: «امیدوارم که چنین شود. در حقیقت این چیزی بیشتر از امید و آرزوست. باور دارم که چنین خواهد شد.»

دکتر رایلندز نیز همین نظر را دارد.

«فکرمی کنم همه هنرمندانی که آثار شگرف خلق کرد‌ه‌اند و در کتب تاریخ نامشان ذکر شده، اگر تاکنون به آن‌ها به نحو شایسته پرداخته نشده است، بار دیگر مورد توجه قرار خواهند گرفت. توبی یکی از آن هنرمندان است که قطعاً شایستۀ این توجه است.»

جهانی بحران‌زده

تأمل در اهمیت سهم توبی در هنر و در سطح کلی‌تر تأثیر او در پیشبرد اندیشه روشن می‌کند که اصولی که در آن زمان الهام‌بخش او بودند و در آثارش تجلی پیدا کردند، شاید بیش از هر زمان دیگری، مورد نیاز و مرتبط به مسائل امروز هستند.

توبی در سال ۱۹۳۴ نوشت: «از منظر بهائی اساس همه ادیان بر این نظریۀ بنا شده است که انسان به تدریج وحدت عالم و یگانگی نوع انسان را درک خواهد کرد. آئین بهائی چنین تعلیم می‌دهد که همه پیامبران یکی هستند... علم و دین دو نیروی عظیم هستند که اگر قرار است انسان به بلوغ برسد باید با یکدیگر در تعادل باشند. احساس می‌کنم که آثارم از این باورها متأثر شده‌اند ... سعی‌ام بر این بوده است که در خلق آثارم تمرکززدایی کنم و اجازه دهم رنگ‌ها و شکل‌ها در هم آمیخته شوند تا تمامی قسمت‌های یک نقاشی ارزش نسبتاً برابری با یکدیگر داشته باشند ... شرق، غرب، علم، دین، شهرها، فضاها و نقش‌آفرینی تصاویر از آن من هستند.»

اثر مارک توبی با نام «نور ساطع» تا ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۷ در کلکسیون پگی گوگنهایم در ونیز و از ۴ نوامبر ۲۰۱۷ تا ۱۱ مارس ۲۰۱۸ در گالری هنر آمریکایی ادیسن، در فیلیپز آکادمی، اندور، ماساچوست در نمایش خواهد بود.