ACRE, Israel — پس از بیش از سه سال بازسازی و تعمير، یکی از اماکن مقدس بهائیان، گوشه‌ای از میراث صنعتی و روحانی این بخش از اراضى مقدسه را به تماشا مى‌گذارد.

از زمان رومی‌ها تا اوایل قرن بیستم، آسیاب های این محل –در حدود دو کيلومتری جنوب شرق شهر قدیمی عکا– محل توليد آرد مورد نياز مردم ناحیه بوده است.

آلبرت لینکلن، دبيرکل جامعۀ جهانی بهائی، می‌گويد: "اينجا يکی از زمین های بسیار مهم کشاورزی در اين ناحيه بوده و آسیاب‌ها بخشی از چیزی بودند که احتمالاً يکی از بزرگ ترین مجموعه های صنعتی اين منطقه بوده است. اولین بار در سال ۱۷۹۹ هيأت نمايندگی که از فرانسه برای بررسی منطقه در ارتباط با حملۂ موردنظر ناپلئون به اينجا آمده بودند در بارۂ اين آسياب‌ها نوشته‌اند."

اما آقای لینکلن اضافه می‌کند که برای بهائيان اين مکان اهميتی روحانی دارد. "این‌جا يکی از زيباترين اماکن مقدسی است که با اقامت حضرت بهاءالله در اين منطقه در اواخر قرن نوزدهم پيوند دارد."

در سال ١٨٧٥ – هشت سال پس از زندانی شدن حضرت بهاءالله در حصار شهر عکا– پسرش، عبدالبهاء، جزیره ای را که ازتقاطع دو نهر آب بوجود آمده بود، که از رودخانه‌ی «نعمين» برای تأمين نيروی آسياب‌ها منشعب کرده بودند، اجاره کرد. در اين جزيره عبدالبهاء باغی بسيار زیبا برای پدرش که تا آن زمان بيش از دو دهه زندان و تبعيد را تحمل کرده بود، ساخت. بهاءالله اين باغ را "رضوان" – به معنای "بهشت" – نامید.

یک برنامۀ زهکشی تالاب برای جلوگیری از شیوع مالاریا و افزایش زمين‌های قابل کشت در دهه های ١٩٣٠ و ١٩٤٠، اين باغ را از موقعيت يگانۂ جزیره مانندش محروم ساخت. اما حالا، با بازسازی نهرهای آب، باغ رضوان دوباره یک جزیره شده است. این هفته، حدود ٢٨٠ بهائی – از سرزمین هایی به دوردستی مغولستان، روآندا و السالوادور – اولین زائرانی بودند که پس از سال ٢٠٠٧ از اين مکان ديدن کردند.

"جزيرة‌الخضراء" يا جزیرۀ سبز

پس از خریداری این جزیره توسط حضرت عبدالبهاء، زائرانی از ایران و کشورهای همسایه انواع نهال‌ها، درختان و گل‌بوته‌ها را برای کاشتن در اين باغ به ارمغان آوردند. بعضی از مسافران در سفرهای زمینی طولانی‌مدت خود، اين گیاهان را حتی به قیمت تشنگی خودشان آبیاری می‌کردند.

با کاهش تدریجی محدودیت‌هایی که بر جابه‌جائی حضرت بهاءالله اعمال می‌شد، نخستين دیدارها از این باغ آغاز شد. بهاءالله اغلب به اين جزيره می‌رفت و گاهی شب را در خانه ای محقّر در آنجا می‌گذراند.

این محل بيرون از جامعۀ بهائی نیز شهرت پيدا کرد. لورنس اولیفانت، نویسندۀ بریتانیایی که در سال ١٨٨٣ از این مکان ديدار کرده، می‌نويسد "در ورود به اينجا، يک‌باره گویی منظری از سرزمین‌های جادوئی به روی انسان باز می‌شود… حاشيۂ نهر با بيدهای مجنون پر شده و جريان آب، سايۂ فراخ و بوی ياس و بهار نارنجی که در هوا پيچيده پناهگاهی دلپذير از گرمای تابستان می‌سازد."

يک گروه بین‌المللی از معماران و مهندسان، با استفاده از عکس‌ها و نوشته‌های موجود، و با کمک مسئولان بناهای باستانی اسرائیل، که تهيۂ نقشه‌های بازسازی تمام منطقه و بخشی از کار احيای آن را انجام داد، باغ رضوان را به شکل اصلی‌اش باز‌گردانده است.

خسرو رضائی، نمایندۀ گروه طراحانی‌که بر اجرای اين طرح نظارت می‌کرد، می‌گوید: "مأموریت ما بازسازی اين جزيره به همان صورتی‌ بود که در زمان حضرت بهاء الله بوده. در نتيجه بايد حداکثر شواهد تاريخی را که می‌توانستيم پيدا کنيم تا بتوانیم جزيره را از نو احيا کنيم."

دو نهر آب در کنار باغ از نو احداث شده و تا محل آسياب‌ها- که بعضی‌شان بازسازی‌شده‌اند- ادامه پيدا کرده است. آقای رضائی‌ می‌گويد: "ما سفرۂ آبی‌ در ۴۰ متری زير زمين پيدا کرديم و از آن برای تأمين آب نهرها استفاده می‌کنيم. اما نحوۂ ساخت نهرها اين حس را القا می‌کند که باز هم اين آب از کوه‌ها سرچشمه گرفته به طرف دريا سرازير است."

با بازسازی شکل اصلی باغ حالا زائران می‌توانند آرامش معنوی اين فضا را تجربه کنند. آقای رضائی می‌گويد :"ما تلاش کرده‌ايم، تا جای ممکن، آرامش باغ را، آن چنان که حضرت عبدالبها برای استراحت حضرت بهاءالله فراهم کرده بود، تجديد کنيم. تماشای آب به شما حس غريبی ‌می‌دهد. از آن عبور می کنيد، بو می‌کشيدش، و صدايش را می‌شنويد. اميدواريم اين ها بتواند حس شادی و سروری‌ را که حضرت بهاءالله در اينجا داشته‌اند منتقل کند."

آلبرت لينکلن هم معتقد است که اين بازسازی فضای محل را به کلی‌تغيير داده است. "اينجا بخشی از سرزمينی است که در آن دينی در دورۂ تاريخی اش ـ تاريخی در برابر باستان‌شناسی- متولد شده و ما امکان بازسازی دقيق آن و ايجاد همان فضای حسی، که وقتی حضرت بهاءالله در اينجا بوده وجود داشته، را داريم. او اينجا را "جزيرتنا الخضراء" خوانده و در نوشته‌های زيبائی نشستن خودش در اين باغ را، که در اطراف‌اش آب جاری بوده، توصيف کرده است."

آقای لينکلن با اشتياق اضافه می‌کند:‌"حضرت بهاءالله در جائی اشاره می‌کند که در اين مکان بوده و از جريان آب و انبوه درختان سر در هم کشيده، و بازی نور در ميان آنها لذت ‌می‌برده است. تمام روايت همراه اين متن به فضای‌بيرون اشاره دارد، خورشيد، باد، آب و همۂ اين عوامل."

یک مکان مقدس يگانه

در افق جنوبی اين محل، کوه کرمل، آرامگاه باب و باغ‌های مطبق آن، به چشم می‌خورد. اين باغ‌ها همراه با آرامگاه بهاءالله و فضای‌ اطراف آن در شمال باغ رضوان، در سال ۲۰۰۸ اماکن ميراث جهانی‌يونسکو شناخته شدند.

اما آقای لينکلن به يگانه بودن باغ رضوان در ميان اماکن مقدس بهائی اشاره می‌کند. او می‌گويد: "در جاهای ديگر، باغ‌ها در اطراف بنا و اماکن مقدس‌اند. اما اينجا خود باغ مکان مقدس است و به شکلی صميمانه تر از بقيه."

او می‌گويد: "با احيای باغ -و بازسازی آسياب‌ها- تمام اين محل گويای بخشی از ريشه‌های تاريخی آئين بهائی در اين سرزمين و آميختگی‌ آن با تاريخ اين کشور است."