ایندور, هند — چگونه می‌توان ساختارهای اقتصادی را به نحوی متحول کرد که به جای رقابت، وابستگیِ متقابل بشر و توانمندی آن برای ظرفیت همکاریِ نوع بشر را منعکس کند؟ این پرسش محور گفتگوها در سمپوزیوم اخیری بود که توسط کرسی بهائی مطالعات توسعه در دانشگاه دوی آهیلیا برگزار شد.

آرش فضلی، رئیس کرسی بهائی مطالعات توسعه در سخنرانی افتتاحیهٔ نشست «تحول ساختارهای اقتصادی برای ایجاد هندی دلسوزتر» گفت: «اقتصادی مبتنی بر مراقبت و دلسوزی باید بپذیرد که انسان‌ها صرفاً موجوداتی مادی با نیازهای جسمانی نیستند، بلکه موجوداتی معنوی هستند که از طریق خدمت به دیگران می‌توانند خصوصیات متعالی را در خود پرورش دهند.»

این سمپوزیوم، که سومین نشست از مجموعه گفتگوهایی دربارهٔ دلالت‌های ساخت جهانی دلسوزتر بود، توسط کرسی بهائی مطالعات توسعه و با همکاری دانشکدهٔ اقتصاد برگزار شد. در این نشست اقتصاددانان، دانشگاهیان و فعالان توسعه این موضوع را بررسی کردند که چگونه نظام‌های اقتصادی می‌توانند همزمان با پرورش توانمندی‌های معنوی ضروری برای تحول اجتماعی برای فعالیت‌های مراقبتی رسمیت و ارزش بیشتری قائل شوند.

در مقاله‌ای که در اختیار شرکت‌کنندگان قرار گرفت، کرسی بهائی این موضوع را بررسی کرد که چگونه ساختارهای اقتصادی کنونی فعلی، با تأکید بر رقابت و منافعِ شخصی، اغلب در تضاد با اصل اساسی یگانگیِ نوع بشر عمل می‌کنند.

در حالی که ساختارهای اقتصادی کنونی ممکن است در توزیع کالاها و خدمات کارآمد باشند، اما اغلب برای کارهای مراقبتی یعنی فعالیت‌هایی که برای تداوم زندگی انسان و توسعهٔ استعدادهای بالقوهٔ انسانی ضروری هستند ارزش کمتری قائل می‌شوند. کم ارزش شمردن این کارها شرایطی را تداوم می‌بخشد که در آن فعالیت‌های مراقبتی که عمدتاً توسط زنان و گروه‌های محروم اقتصادی انجام می‌شود، به سرمنشأیی برای نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی تبدیل می‌شود.

این مقاله تأکید می‌کند که تغییر این ساختارها مستلزم به رسمیت شناختن بُعد معنوی زندگیِ انسان و نقش اساسیِ خصوصیت‌هایی مانند محبت، تعاملِ متقابل و اعتماد در زندگیِ اقتصادی است.

این مقاله می‌افزاید: «مراقبت و دلسوزی، چشم‌اندازی جدید به ماهیت انسان می‌گشاید. هنگامی که انسان‌ها را از دریچهٔ مراقبت و دلسوزی مشاهده کنیم، آن‌ها را اعضای یک خانوادهٔ انسانی می‌بینیم که در عین منحصربفرد بودن با پیوندهای وابستگیِ متقابل به هم متصل هستند. هر فرد دارای ارزش اخلاقیِ ذاتی و سلب‌ناشدنی است که ایجاب می‌کند با او با عزت و احترام رفتار شود.»

نارش سینگ، استاد و رئیس دانشکدهٔ حکومت و سیاست‌‌گذاری‌های عمومیِ جیندال، بر اهمیت فراتر رفتن از شاخص‌های مادی در توسعه تأکید کرد. او گفت: «ما باید از دیدگاه محدودی که افراد را در جستجوی سود حداکثری می‌بیند به سمت دیدگاه گسترده‌تری از رفاه مادی و معنوی حرکت کنیم.»

دکتر فضلی با تأکید بر این نظر، به این نکته اشاره کرد که چگونه ساختارهای اجتماع و موسسات آن می‌توانند ارزش‌های خاصی را ترویج یا سرکوب کنند. او گفت: «آنچه در اجتماع برای ما ارزشمند است تا حد زیادی توسط ساختارهای اجتماعی شکل می‌گیرد. اگر ساختاری بر این فرض بنا شده باشد که انسان‌ها به دنبال حداکثر کردن سود، منفعت‌طلب و خودخواه هستند، این ساختار افراد را به گونه‌ای شکل می‌دهد که چنین رفتار کنند.»

او خاطرنشان کرد: «توسعه را باید متمایز از رشد اقتصادیِ صرف دانست. ما با درک این نکته که انسان‌ها توانمندی فراتر رفتن از ملاحظاتِ صرفاً مادی را دارند، باید هم رفاه معنوی و هم رفاه مادی را پرورش دهیم.»

دکتر فضلی با تأمل در مباحث سمپوزیوم، به نمونه‌هایی از پروژه‌‌های جامعه‌سازیِ بهائی در سراسر هند اشاره کرد که در آنها الگوهای جدیدی از زندگیِ اقتصادی در حال شکل‌گیری است.

او توضیح داد: «در روستاها و محله‌ها شاهد این هستیم که چگونه تلاش‌های جامعه‌سازیِ بهائی و اقدام اجتماعی مانند پروژه‌های کشاورزیِ جمعی و سایر فعالیت‌های درآمدزایی که افرادی از پیشینه‌های مختلف را گرد هم می‌آورد، در واقع فضاهایی را ایجاد می‌کنند که در آنها توانمندی‌های مبتنی بر مراقبت و دلسوزی پرورش می‌یابد.»

او افزود: «این تلاش‌ها نشان می‌دهند که چگونه خدمت به همنوعان می‌تواند روابط اقتصادی‌ای را تقویت کند که به جای رقابت مبتنی بر همکاری و به جای دنبال کردن منافع فردی تنگ‌نظرانه در پی خدمت به دیگران باشد».