آگوا آزول (AGUA AZUL), کلمبیا — در حاشیهٔ کنفرانس «تنوع زیستی سازمان ملل متحد» (کاپ ۱۶ COP16) در کالی، کلمبیا، شرکت‌کنندگانی از سراسر جهان طی بازدید از پروژه‌ای منحصربه‌فرد، مشاهده کردند که اصول معنوی می‌توانند الهام‌بخش حفاظت از محیط‌زیست باشند. این پروژه جنگلی بومی در مجاورت معبد محلی بهائی در منطقهٔ نورته دل کائوکا (Norte del Cauca) بود.

زیمنا اوسوریو (Ximena Osorio)، از اعضای دفتر امور خارجی بهائیان کلمبیا، در گفت‌وگو با سرویس خبری گفت: «این پروژه، انعکاسی از این اصل بهائی است که بشر دارای مسئولیت مقدس امانت‌داری نسبت به طبیعت است.»

او ادامه داد: «وقتی با عشق و خرد از طبیعت مراقبت می‌کنیم، نه تنها از تنوع زیستی محافظت می‌کنیم، بلکه رشد و توسعۀ معنویِ جمعی خود را نیز پرورش می‌دهیم.»

این بازدید یک روزه از محل معبد شامل یک جلسهٔ دعای بین‌الادیان بود که در آن بخش‌هایی از آثار بودایی، مسیحی، یهودی، اسلامی، زرتشتی و همچنان بهائی خوانده شد. این جلسه خود نمادی از رابطهٔ هماهنگ بشر با طبیعت بود.

این پروژه در پاسخ به چالش‌های فوری زیست‌محیطی در منطقۀ نورته‌دل‌کائوکا شکل گرفت، جایی که گسترش کشت نیشکر در طول دهه‌های متعدد بر مزارع سنتی تأثیر گذاشته و ساکنان را وادار کرده که زمین‌های خود را به کارخانه‌های شکر اجاره دهند، موضوعی که باعث کاهش تنوع زیستی اکوسیستم بومی شده است.

هنگامی که برنامه‌های ساخت معبد برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ اعلام شد، گفت‌وگوهایی را میان ساکنان محلی در مورد احیای زیستگاه طبیعی دامن زد. ساکنان با الهام از مجموعه‌ای از مشورت‌ها، به این فکر کردند که چگونه زمین‌های معبد می‌تواند بازتابی از تنوع زیستی منطقه باشد. ایدۀ پرورش جنگلی بومی در زمین‌های اطراف معبد این گونه شکل گرفت.

خانم اوسوریو گفت: «شرکت‌کنندگان در آن مشورت‌ها به جای اینکه زمین‌های معبد را جدا از محیط اطرافش ببینند، آینده‌ای را تصور کردند که این زمین‌ها بتوانند در احیای محیط‌ زیست نقش داشته باشند و در عین حال فرصت‌هایی را برای خدمت و آموزش فراهم کنند.»

این چشم‌انداز از طریق آنچه بعدها پروژۀ جنگل بومی نام گرفت به واقعیتی ملموس تبدیل شد. ترانه رضوانی، هماهنگ‌کنندۀ این پروژه، توضیح داد: «هدف این پروژه فراهم آوردن فضایی برای آموزش زیست‌محیطی و ترویج تأمل بر اهمیت حفظ محیط‌زیست و ارتباط‌مان با طبیعت است.»

این پروژه، به مساحت ۱۱/۵ هکتار، بر احیای جنگل‌های خشک استوایی، یکی از در معرض خطرترین اکوسیستم‌های جهان، متمرکز است. در کلمبیا تنها ۸ درصد از جنگل‌های خشک استوایی باقی مانده است.

آنچه این پروژه را متمایز می‌کند، نحوه‌ای است که رابطۀ اساسی بین عبادت و خدمت را بیان می‌کند؛ رابطه‌ای که معابد بهائی نمایانگر آن هستند. معابد بهائی که رو به همۀ مردم باز هستند فضایی را فراهم می‌کنند که در آن دعا و تفکر الهام‌بخش خدمت به اجتماع می‌شوند.

جنگل بومی اطراف معبد، با ارائۀ فرصت‌هایی برای خدمت عملی به محیط‌زیست و جامعه، این هماهنگی بین عبادت و خدمت را به نمایش می‌گذارد.

خانم اوسوریو توضیح می‌دهد که این پروژه از اصل بهائی‌ای الهام گرفته که علم و دین را نظام‌های مکمل دانش و عمل می‌داند. او گفت: «این پروژه، در رویکرد خود به احیا، هم از دانش بومی زیست‌محیطی و هم از علم مدرن حفاظت از محیط‌‌زیست بهره می‌برد.»

این پروژه از همان ابتدا، هم از روش‌های سنتی و هم از مشارکت جامعه بهره برد. ساکنان از طریق «مینگاس» (mingas)، رسمی سنتی که در آن مردم برای خدمت جمعی گرد هم می‌آیند، بیش از ۱۵۰۰ درخت کاشتند. خانواده‌های محلی و موسسات منطقه‌ای ۱۰۰۰عدد از این درختان را اهدا کردند که شامل بیش از ۱۸۰ گونه درخت میوه و درخت جنگلی بود.

یکی از شرکت‌کنندگان گفت: «جنگل بومی فضایی منحصربه‌فرد را فراهم می‌کند که در آن می‌توانیم معنای معنوی عمیق رابطه‌مان با طبیعت را تجربه کنیم». این دیدگاه میان بسیاری از شرکت‌کنندگان در کنفرانس که از ادیان مختلف در این مکان گرد هم آمده بودند مشترک بود.

در سال‌هایی که از آغاز این پروژه گذشته است، تأثیر آن بر تنوع زیستی محلی به طور فزاینده‌ای آشکار شده است.

خانم رضوانی گفت: «۵۰ گونه پرنده در منطقۀ جنگل بومی شناسایی شده‌اند. بسیاری از این گونه‌ها مدت‌ها بود که در این منطقه ناپدید شده بودند.»

این پروژه همچنین موفق به احیای ۱۵ گونۀ گیاهی بومی شده و ۱۹ گونهٔ دیگر نیز در حال احیا هستند. این پیشرفت‌ها در جریان بازدید اخیر شرکت‌کنندگان در کنفرانس کاپ ۱۶ مورد توجه قرار گرفت.

یکی از شرکت‌کنندگان گفت: «پس از چندین روز شرکت فشرده در فعالیت‌های کاپ ۱۶، آمدن به اینجا منبع شادی و تجدید قوای معنوی و ذهنی بوده است. اینجا مأمنی آرامش‌بخش است.»

شرکت‌کنندۀ دیگری خاطرنشان کرد که «جوامع مذهبی با شروع از زمین‌های تحت مالکیتشان و تبدیل کردن آن‌ها به پناهگاهی برای گونه‌‌های بومی و متنوع، می‌توانند سهم قابل‌توجهی در حفاظت از تنوع زیستی داشته باشند.»

این پروژه، در آینده قصد دارد عملکرد آموزشی خود را گسترش دهد تا درک عمومی از تنوع زیستی منطقه‌ را ارتقا داده، عرضۀ بذر و نهال به جمعیت محلی را تسهیل کند و در کاهش اثرات تغییرات اقلیمی سهیم باشد.