استکهلم, سوئد — آیا اجتماعی که شهروندان آن با وجود زندگی در کنار هم در جهان‌های کاملا متفاوتی سیر می‌کنند و زندگی روزمره‌شان به جای داشتن تعاملات معنا‌دار شبیه زندگی در جهان‌های موازی است می‌تواند پیشرفت کند؟ در میان نگرانی‌های فزاینده در مورد بی‌عدالتی نژادی در سراسر اروپا، سمیناری اخیر در استکهلم به این پرسش پرداخت و اهمیت تقویت هماهنگی اجتماعی در سطح مردم را بررسی کرد.

این سمینار با همکاری دفتر جامعه جهانی بهائی (BIC) در بروکسل، نائب ومعاونان شهردار استکهلم و دفتر امور خارجی بهائیان سوئد برگزار شد.

این گردهمایی بخشی از تلاش‌های مستمر دفتر بروکسل و بهائیان سوئد برای مشارکت در گفتمان انسجام اجتماعی بود و مقامات دولتی، فعالان مختلف اجتماعی و اعضای سازمان‌های مدنی را گرد هم آورد.

قانون‌گذاری به تنهایی کافی نیست

گفتگوها در پایتخت سوئد نه تنها نقش سیاست‌گذاری در پاسخ به نژادپرستی را بررسی کردند، بلکه بینش‌های حاصل از تلاش‌های جامعه‌سازی بهائی برای به کارگیری اصول روحانی -مانند یگانگی نوع بشر- در مسائل و چالش‌های اجتماع را نیز مورد بررسی قرار دادند.

راشل بیانی از دفتر بروکسل گفت: «نژادپرستی و تعصب امروزه از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش‌روی بشر است.»

«اقدامات قانونی، مانند برنامه اقدام علیه نژادپرستی اتحادیه اروپا2022-2025 و تصویب برنامه‌‌های ملی توسط کشورهای عضو اتحادیه اروپا، گام‌‌های مهمی به جلو هستند، اما همانطور که خود این برنامه اشاره می‌کند، قانون‌گذاری به تنهایی کافی نیست.»

آسا لیندهاگن (Åsa Lindhagen)، معاون شهردار در امور محیط زیست و آب‌وهوا و وزیر سابق سوئد در امور برابری جنسیتی، با تأیید صحبت‌ها درباره محدودیت‌های رویکردهای سیاست‌‌محور گفت: «ما نمی‌توانیم به تنهایی این تغییرات را با سیاست انجام دهیم، مسلما باید با همه نیروهای مثبت موجود در اجتماع همکاری کنیم.»

خانم بیانی پیچیدگی‌های تعاملات اجتماعی که نژادپرستی را تداوم می‌بخشد عمیق‌تر بررسی کرد. «نژادپرستی در محیط‌هایی رشد می‌کند که افراد با پیشینه‌های مختلف فرصت‌هایی برای تعامل معنادار ندارند و فقط در کنار هم زندگی می‌کنند. چنین تعاملات معناداری در کجا می‌تواند رخ دهند؟»

نیروی بالقوه تعاملات در سطح توده مردم

خانم بیانی توضیح داد ‌که اگر چه چنین تعاملاتی می‌تواند در هر‌ جایی و در هر سطحی از اجتماع صورت گیرد، اما این محلات و روستاها هستند که به صورت روزانه فرصت؜‌هایی برای گفتگو میان افراد گوناگون از پیشینه‌؜های مختلف و از سنین متفاوت فراهم می؜‌کنند، جایی که روابط صمیمانه‌ دوستی می‌تواند شکل گیرد، بینش مشترکی از تحول اجتماعی می‌تواند ظاهر شود و اقدام جمعی می‌تواند انجام پذیرد.

کیشان مانوچا (Kishan Manocha)، از «سازمان امنیت و همکاری در اروپا» افزود: «به باور من اعتمادسازی بخشی کلیدی از کار است که باید بر آن تمرکز کنیم چرا که اعتماد میان افراد، جوامع و موسسات حکمروایی که در فضای چندقطبی فعلی به شدت آسیب دیده است باید احیا و بر مبنای محورهای نوینی بازسازی شود.»

خانم بیانی تأکید کرد که تعاملات و ارتباطات گذرا، مانند احوال‌پرسی؜‌های کوتاه در مراکز خرید یا حتی دیدارهای سالانه میان رهبران مذهبی، به اندازه کافی با تعصب نژادی که مسئله‌‌ای ریشه‌دار است مقابله نمی‌کند.

او در ادامه توضیح داد که اما جوامع می‌توانند از طریق تعاملات معنادار در سطح عموم مردم راهی به سوی پیشرفت بیابند: «آنچه نیاز داریم، تفکر و تأمل مشترک و اقدام در جهت امری والاتر است مانند تبدیل یک محله به فضایی شمول؜‌پذیر.»

خانم بیانی در ادامه گفت: «این رویکرد، جوامع را در مسیری قرار می‌دهد که تبدیل به نقش‌آفرینان اصلی توسعه‌ خود شوند» که یکی از اصول بنیادین تلاش‌های جامعه‌سازی بهائی است.

آندرس اوستربرگ (Anders Österberg)، معاون شهردار، با توضیحات بیشتری درباره ایده پیشرفت جمعی گفت که با وجود اختلافات اجتماعی موجود در سوئد، اشتیاق برای همدلی و همراهی میان نژادها در حال رشد است. او همچنین بر نیاز به تلاش‌های جمعی برای ساخت جوامعی که وحدت بتواند در آنها شکوفا شود تاکید کرد.

اوین اینجیر (Evin Incir)، از اعضای پارلمان اروپا، نیز بر اهمیت این موضوع تاکید کرد و افزود: «کار‌های بسیاری باید انجام دهیم. در اتحادیه اروپا، جایی برای طرز تفکر «ما» و «آنان» وجود ندارد، بلکه تنها «ما» در میان است.»

خانم بیانی در بررسی بیشتر این مسئله درباره اصل وحدت در کثرت توضیحات مفصل‌‌تری داد: «ما یک خانواده هستیم. دیوار‌هایی که سبب جدایی‌مان شده‌اند ساختگی هستند و باید ضمن پی‌بردن به یگانگی ذاتی‌مان از میان برداشته شوند.»

ابتکار‌های جوامع، منبعی از امید

نوگل رهبین، از دفتر امور خارجی بهائیان سوئد، با تامل بر این گفتگوها گفت پروژ‌ه‌های جامعه‌سازی بهائی در استکهلم به از میان برداشتن اختلافات اجتماعی کمک می‌کند: «ساکنان محلی، از پیشینه‌های متنوع، برای سازماندهی فعالیت‌های گوناگون، مانند جشنواره‌های خانوادگی گرد هم می‌آیند.»

دکتر رهبین ادامه داد: «این گردهمایی‌ها چیزی بیش از یک رویداد اجتماعی هستند. آنها فرآیندی را در میان ساکنان آغاز می‌کنند که تعلق جمعی را افزایش می‌دهد.»

او اضافه کرد که در این بستر، افرادی که شاید در غیر این صورت هیچ‌گاه با هم تعاملی نمی‌داشتند، گرد هم آمده، با هم پیوند‌‌های دوستی و بینشی مشترک برای محله‌شان به وجود می‌آورند.

دکتر رهبین با بیان این‌ که سیاست‌گذاران مراتب قدردانی خود را از این فعالیت‌ها ابراز کرده‌اند گفت: «سال گذشته، وزیر همزیستی و مهاجرت سوئد از یکی از چنین محلاتی بازدید کرد تا از ساکنان آن بیاموزد. این کوشش‌های مردمی بینشی به دست می‌دهند که مایه امیدواری است، به ویژه در زمانی که ما با چالش‌هایی مانند نژادپرستی و افزایش خشونت‌ میان گروه‌های خلاف‌کار روبرو هستیم.»

گردهمایی استکهلم بخشی از یک پروژه‌ بزرگ‌تر دفتر بروکسل است که طی آن گفتگوهای مشابهی در سرتاسر اروپا با همکاری جوامع ملی بهائی و شهرداری‌ها برگزار می‌شود.

این گفتگوها به دنبال بررسی بیشتر ایده‌های مطرح‌شده در بیانیه دفتر بروکسل با عنوان «تأملاتی درباره اجرای برنامه‌های اقدام در برابر نژادپرستی: پرورش انسجام اجتماعی در سطح توده مردم» هستند.