سه هفته در ایران: ۲۰۰ مورد سرکوب بهائیان در حالی که جامعۀ بینالمللی یک صدا «موج سرکوبها» را محکوم میکند
نیویورک — این ماه در پاسخ به سرکوب فزاینده و نفرتپراکنی علیه جامعۀ بهائی، مقامات دولتی، خبرگزاریهای ملی و بینالمللی، فعالان برجستۀ جامعۀ مدنی و دهها فرد برجستۀ دیگر، با انتشار موجی از بیانیهها پوششهای خبری و پستهایی در شبکههای اجتماعی برای دفاع از بهائیان ایران برخاستهاند و خواستار پایان این بیعدالتی شدهاند. این سرکوبها در روز ۳۱ ژوئیه با موجی از دستگیریها و تخریب خشونتبار خانهها در روستای روشنکوه در شمال ایران آغاز شد.
این طور تخمین زده میشود که اخبار این وقایع از طریق پوشش خبری سنتی و آنلاین و همچنین بیانیههایی که در حمایت از بهائیان در مقابل این سرکوبها صادر شده به صدها میلیون نفر رسیده است.
حساب توییتری جامعۀ جهانی بهائی (BIC) شاهد ۹ برابر شدن افزایش میزان مراجعه و قابلیت انتشار اخبار مربوط به سرکوبها برای عموم بود. تنها یک ویدئو که حاوی تصاویر تعدادی از بهائیان مالباخته در کنار خرابههای خانههایشان در روشنکوه بود بیش از ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار بار در صفحۀ اینستاگرام یک شبکه خبری دیده و در سطح گستردهای در تعداد زیادی از دیگر وبسایتها منتشر شد.
گروهی از کارشناسان سازمان ملل متحد که در رأس آنها گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران جاوید رحمان، گزارشگر ویژه آزادی دین یا عقیده نازیلا قانع و گزارشگر ویژه مسائل اقلیتها فرناند دی وارنس بودند، روز ۲۲ اوت اعلام کردند که مقامهای ایرانی باید به آزار و اذیت و سرکوب اقلیتهای دینی و استفاده از دین برای محرومیت از حقوق اساسی انسانی پایان دهند.
این کارشناسان با اشاره به اینکه این فشارها بخشی از یک سیاست وسیعتر علیه اقلیتهای دینی کشور است گفتند: «ما عمیقا نگران افزایش بازداشتهای خودسرانه و در مواردی ناپدید شدن قهری پیروان آئین بهائی و تخریب یا مصادره اموال آنها در عملیاتی هستیم که همه نشانههای سیاست سرکوب سیستماتیک را با خود دارد.»
وضعیت بهائیان در ایران همچنین توسط خبرگزاریهای عمده جهان پوشش داده شد.
نیویورک تایمز این آزار و اذیتها را «موج فراگیر سرکوب» خواند. آسوشیتد پرس مطلبی منتشر کرد که در سطح وسیعی در مطبوعات دیگر انعکاس یافت از جمله در مقالهای از واشنگتن پست که میگوید با وجود تمامی اتهامات وزارت اطلاعات ایران علیه بهائیان، «این کشور هیچ مدرکی برای اثبات این اتهام که بهائیان کاری غیرقانونی انجام دادهاند ارائه نکرده است.»
خبرگزاری فرانسه این وضعیت را «موجی جدید» خواند و از قول بهائیان چنین گزارش کرد که «آموزههای آئین بهائی رویکردی غیرتقابلی موسوم به استقامت سازنده را ترویج میکنند و تاکید دارند که بهائیان ایران میخواهند در جهت مصالح کشورشان فعالیت کنند و نه بر ضد رهبری آن.» آسوشیتد پرس و رویترز نیز مقالات خبری مفصلی منتشر کردند.
اخبار این وقایع همچنین در چندین برنامه در بیبیسی ( برنامه اول، برنامه دوم)، در تایمز و تلگراف بریتانیا، در دو مقاله در دویچهوله آلمان (مقاله اول، مقاله دوم)، در اورشلیم پست، در عرب جدید، دو مرتبه در تایمز اسرائیل ( مقاله اول و مقاله دوم)، و همینطور در روزنامه ایندین اکسپرس پوشش داده شد. روزنامههای فرانسوی لوفیگارو و لوموند نیز دربارۀ وضعیت بهائیان ایران مطالبی منتشر کردند. مقالۀ منتشرشده در لوموند، همچون چند خبرگزاری دیگر، اخبار مربوط به این سرکوبها را در بستر بزرگتر ژئوپلیتکال ایران بررسی کردند.
مقالهای در تورنتو استار وقایع اخیر را با نقض مداوم حق تحصیل بهائیان در ایران و همچنین ناپدید شدن یکی از دانشجویان بهائی آموزش از راه دور در ایران مرتبط ساخت.
این حجم فوقالعاده از حمایتها و پوششهای خبری در پی صدور بیانیهای که بسیاری آن را مضحک دانسته و محکوم کردهاند صورت گرفت که روز ۳۱ ژوئیه توسط وزارت اطلاعات ایران منتشر شد. این بیانیه که نمونۀ منزجرکنندهای از نفرتپراکنی بود، باعث دستگیری و یورش به خانهها و اماکن کسبوکار شد.
پس از آن، حکومت ایران با بیش از ۲۰۰ مورد سرکوب، بهائیان را مورد آزار و اذیت قرار داد از جمله با دستگیری، بازداشت، یورش به منازل، تخریب خانهها و مصادرۀ اموال، ممنوعیت از دسترسی به آموزش عالی، پوشاندن پابند الکترونیکی، صدور وثیقههای سنگین، ضربوشتم و ممانعت از دسترسی به خدمات درمانی برای زندانیان.
جامعۀ جهانی بهائی در گزارش اخیر خود افشا کرد که در همان روز، مأموران امنیتی در تلاش برای بدنام کردن و محکوم ساختن جامعۀ بهائی با این اتهامات واهی، در یک مهدکودک فیلمی ساختگی را صحنهسازی و فیلمبرداری کرده بودند.
روز ۲ اوت، نزدیک به ۲۰۰ مأمور، راههای ورود و خروج به روستای روشنکوه در مازندران را که محل سکونت تعداد زیادی از بهائیان است بستند و با استفاده از ماشینآلات سنگین شش خانه را تخریب کردند. مأموران همچنین حدود ۲۰ هکتار زمین متعلق به بهائیان را مصادره کردند.
بانی دوگال، نمایندهٔ ارشد جامعهٔ جهانی بهائی در سازمان ملل متحد، گفت حمایتهای بینالمللی و همینطور حمایتهای ایرانیان حاکی از این است که تلاشهای دولت ایران برای حذف و طرد بهائیان با شکست مواجه شده است.
خانم دوگال در اشاره به اینکه در سال تحصیلی جدید بار دیگر دانشجویان بهائی از دانشگاهها کنار گذاشته شدند، گفت: «سه هفته است که نگاههای جامعۀ بینالمللی در بهت و حیرت متوجه دولت ایران است که سرکوب بهائیان را افزایش داده، کمپین نفرتپراکنی علیه بهائیان را به اوج خود رسانده و علاوه بر هزاران نفری که در گذشته از تحصیلات دانشگاهی منع شده بودند، تعداد بیشتری از جوانان بهائی را از حق حضور در دانشگاه محروم کرده است. همه اینها باید پایان یابد و همین حالا پایان یابد.»
در ایالات متحده، بیش از ۳۰ سازمان جامعۀ مدنی و رهبران حقوق بشری نامهای به رئیس جمهور جو بایدن نوشتند و از وی خواستند تا «صدای نگرانی عمیق» آنها را بابت «افزایش سرکوبهایی که بهائیان ایران با آن مواجهاند» انعکاس دهد. آنها به «الگوی در حال شکلگیریای اشاره کردند که نشان واضحی از تلاش سیستماتیک و عامدانه برای افزایش چشمگیر سرکوبها» علیه بهائیان ایران دارد.
راشد حسین، سفیر ایالات متحده در آزادی دینی گفت: «ایران باید به تعهدات بینالمللی خود نسبت به آزادی دین یا عقیده برای تمامی ایرانیان پایبند بماند و فوراً کارزار در حال شدت گرفتن حملات، دستگیریها و حبسهای غیرعادلانه» بهائیان را متوقف کند.
بخش دموکراسی، حقوق بشر و کار وزارت امور خارجه ایالات متحده نیز در توییتی که توسط معاون وزیر امور خارج آمریکا، ازرا زیا، نیز دوباره توییت شد از ایران خواست که «حق آزادی دین یا عقیده را برای همگان» رعایت کند.
کمیسیون آزادی دینی بینالمللی (USCIRF) نیز در بیانیهای که به طور مشخص به آزار و اذیت «دهها بهائی» اشاره داشت «فشارهای فزاینده دولت ایران بر اقلیتهای دینی این کشور» را محکوم کرد.
کمیسیونر شارون کلینباوم، گفت: «دولت ایران نمیتواند با حمله کردن به اقلیتهای دینی آسیبپذیر و دگراندیشان صلحجو به ثبات و امنیت دست یابد. با این وجود ایران همچنان به نقض وحشتناک حقوق بشر ادامه میدهد.»
وزیر امور خارجه لوکزامبورگ، ژان آسلبورن، از حامیان دیرین حقوق بهائیان در ایران، نیز از جانب دولت خود ابراز نگرانی کرده و از ایران خواست که «به تعهدات خود برای رعایت حقوق بشر پایبند بماند و هر نوع تبعیضی را از میان بردارد.»
در برتانیا، لرد احمد از ویمبلدون، وزیر مسئول حقوق بشر و آزادی دین یا عقیده در وزارت امور خارجه بریتانیا از دستگیریها، تخریب خانهها، مصادره اموال و هدف قرار دادن اعضای سابق هیئت یاران اظهار «نگرانی عمیق» کرد. «در سال ۲۰۲۲ سرکوب اقلیتهای دینی پذیرفتنی نیست ... ما با همکاران بینالمللیمان از نزدیک مشغول فعالیت هستیم تا ایران را وادار به قبول مسئولیت کرده و نگرانیهایمان در زمینه حقوق بشر را مرتباً با دولت ایران مطرح کنیم.»
دفتر امور جهانی کانادا در زمینه حقوق بشر، آزادی و شمولپذیری در توییتی نگرانی خود درباره «کارزار سیستماتیک برای سرکوب و آزار و اذیت بهائیان» را ابراز کرده و اضافه کرد که «ایران باید به تعهدات بینالمللی و داخلی خود در زمینه حقوق بشر و حذف هر گونه تبعیضی از جمله تبعیض به دلیل دین یا عقیده، پایبند بماند.»
فیونا بروس، سفیر بریتانیا در زمینه آزادی دین یا عقیده و رئیس اتحادیه بینالمللی آزادی دین یا عقیده در توییتر گفت اصل ۱۸ اعلامیه حقوق بشر «واضح» است و حق پیروی از یک عقیده و اجرای مناسک دینی «باید برای همه در هر کجا محفوظ بماند.»
سفیر آلمان در زمینه آزادی دین یا عقیده، فرنک شواب، در توییتر گفت که دستگیری بهائیان به «دلایل واهی بوده ... دستگیرشدگان باید آزاد شوند.»
بسیاری از اعضای پارلمان و نمایندگان دولت نیز به موج اعتراض علیه سرکوب بهائیان ایران پیوستند.
تد دویچ، از اعضای کنگره در ایالات متحده، از مجلس نمایندگان این کشور خواست که لایحه پیشنهادی او را تصویب کنند این لایحه «سرکوب بهائیان ایران را محکوم میکند و از رئیس جمهور و وزیر امور خارجه میخواهد که بر ایرانیهایی که به طور مستقیم در نقض حقوق بشر، از جمله موارد آزار و اذیت بهائیان، نقش داشتهاند تحریمهایی اعمال کند.»
سه عضو پارلمان در بریتانیا روث جونز، ویرندرا شارما و لرد دیوید آلتون نیز ابراز حمایت کردند. همچنین لامیا کادور، از اعضای پارلمان آلمان و دانشمند برجسته اسلامی، گفت که سرکوب بهائیان که دهههاست اتفاق میافتد «مشکل بزرگی» است.
فری آناستاچیو، از اعضای پارلمان برزیل با «بهائیان ابراز همدردی کرد...» و از دولت برزیل خواست تا با تأکید به ایران برای «رعایت توافقنامههای حقوق بشری» در این مسئله مشارکت کند.
سازمان عفو بینالملل نیز فراخوانی فوری صادر کرده است که در آن ذکر شده بهائیان «متحمل حملات فزاینده در زمینه حقوق بشر هستند». این سازمان از دفاتر کشوریاش خواسته تا برای دفاع از بهائیان به مقامات قوه قضائیه ایران و دو دادستان عمومی این کشور نامه بنویسند.
کنث روث، رئیس سازمان دیدهبان حقوق بشر، یکی از نخستین چهرهها در سطح بینالمللی بود که همزمان با وقوع سرکوبها اخبار آنها را در توییتر به انگلیسی منتشر کرد.
کارگروه اقلیتهای جمیعت ضدافترای خاورمیانه، یک سازمان جامعۀ مدنی بینالمللی که در ایالات متحده واقع شده است و به مسائلی از قبیل یهودستیزی، افراطیگرایی، نفرت و تعصب میپردازد در بیانیهای گفت که دولت ایران «بیرحمی مداوم» خود علیه بهائیان ایران را که «مدتهاست توسط رژیم ایران مورد افترا و سرکوب قرار میگیرند» نشان داده است.
این بیانیه میگوید: «این حملات مرحلۀ اخیر، مجموعهای از تمهیدات شدید و فزایندهای از رأس حکومت ایران است که جمیعتهای آسیبپذیر را هدف قرار میدهد و حاکی از سرکوبی شدیدتر از آنچه در سالهای گذشته شاهد آن بودیم میباشد.»
مهوش ثابت، فریبا کمالآبادی و عفیف نعیمی، سه عضو سابق هیئت منحلشده یاران ایران که تا سال ۲۰۰۸ در گروهی غیررسمی اداره جامعۀ بهائی ایران را بر عهده داشتند، از جمله افراد دستگیر شده هستند. هر سه نفر آنها قبل از آزادی در سال ۲۰۱۸ یک دهه در زندان بودند.
انجمن بینالمللی قلم، گروهی که به آزادی بیان و ادبی میپردازند و دفاتر این انجمن در اتریش، بریتانیا، فرانسه و نروژ از دستگیری مهوش ثابت ابراز نگرانی کردند. خانم ثابت در یک دهه حبس پیشین خود شعر میسرود و در سال ۲۰۱۷ به عنوان نویسنده بینالمللی دلیر از طرف انجمن قلم بریتانیا مورد تقدیر قرار گرفت.
مرکز حقوق بشر رائول والنبرگ در کانادا نیز بیانیهای صادر کرد که در آن وقایع اخیر به «آینهای به سوی الگوی دیرینه نفرت و سرکوب رژیم ایران علیه بهائیان این کشور» تشبیه شده است که از زمان انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ به صورت «بیوقفه در بستری از فرهنگ مصونیت» ادامه دارد و «هیچ وقت کسی برای چنین جرائمی دستگیر یا مجازات نشده است». .
در این میان حمایت و همبستگی بسیار گسترده و بینظیر طیف وسیعی از ایرانیان داخل و خارج، از کنشگران اجتماعی و سیاسی، فعالان حقوق بشر، فعالان حقوق زنان، هنرمندان، نویسندگان، شاعران، کاریکاتوریستها، طنزپردازان، علمای دینی و حتی تنی چند از روحانیون، روزنامهنگاران، زندانیان سیاسی و عقیدتی کنونی و پیشین، باورمندان به سایر ادیان، دانشگاهیان، وکلا، نواندیشان دینی، احزاب از طیفهای گوناگون، تحلیلگران سیاسی و اجتماعی، اصحاب رسانه و صدها هزار تن از شهروندان شریف ایران تحسین برانگیز بود.
بیش از صد نفر از کنشگران ایرانی در خارج و داخل کشور با صدور بیانیهای مشترک ضمن «ابراز نگرانی فزاینده» از فشارها بر بهائیان تاکید کردند «وقتی پای حقوق شهروندی و بشری آنها در میان باشد ما نیز خود را یک بهائی میدانیم.»
میزگردهای متعددی در کلابهاوس میزبان سخنگویان بهائی و سایر کارشناسانی بود که در مقابل دهها هزار مخاطب در این مورد بحث و گفتگو کردند که چرا مسئله بهائیان مسئله همه ایرانیان است.
در نمایش زیبایی از همبستگی، فعالان حقوق بشری، دوستان و حامیان بهائیان داخل کشور طوفانی توییتری با هشتگهای #BahaisUnderMassiveAttacks و #بهائی_بودن_جرم_نیست سازماندهی کردند که بیش از ۲۴ ساعت در توییتر فارسی ترند شدند و همچنین برای چندین ساعت دو ترند برتر زبان فارسی بودند.
شیرین عبادی، برندۀ جایزۀ صلح نوبل و وکیل حقوق بشر، و مهرانگیز کار، فعال برجستۀ حقوق بشر و وکیل، بیانیههایی رسمی در حمایت از بهائیان در اینستاگرام منتشر کردند. دکتر عباس میلانی، تاریخپژوه در توییتی نوشت «شجره خطرناک عناد و کشتار بهاییان از همان اغاز دیانت بهایی نزد "آقایان" ریشه گرفت.»
آرش صادقی، فعال حقوق بشر در ایران، خواستار توقف نفرتپراکنی علیه بهائیان شد.
سید محمد علی ایازی، مجتهد شیعه در توییتی پرسید: «خراب کردن خانه بهائیان با کدام منطق دینی سازگار است. امام علی وقتی شنید خلخالی را از پای زن یهودی درآورده اند فرمود اگر بعد از اين حادثه مسلمانى از غصه بميرد جاى ملامت نيست، بلكه مرگ او در نظر من شايسته است. اینک شاهد ظلم و ستم به شهروندانی هستیم که از حقوق اولیه خود محروم شده اند.»
رویا حکاکیان، نویسنده و تحلیلگر ایرانی آمریکایی نوشت: «روزی دیگران به ایران نگاه خواهند کرد و خواهند دید که غمانگیزترین داستان، روح افزاترین داستان نیز بوده: داستان بهائیان. هیچ اقلیت دیگری این چنین سیستماتیک برای ۴۳ سال مورد حمله قرار نگرفته است. با این حال هیچ گروهی بیشتر از آنها مروج بخشش و شکیبایی نیست.»
جواد عباسی توللی، روزنامهنگار و فعال حقوق بشر گفت: «در میان بهائیان، آخوند، ملّا و مفتی جایگاهی ندارند. حکومت ایران، پیش از هرچیز، از عقیده آنان میترسد. صدای هموطنان بهایی باشیم.»
بهروز بوچانی، نویسنده ایرانی ساکن نیوزلند، گفت: «استفاده از مفهوم ناقص "تبعیض" برای تحلیل وضعیت اقلیت بهایی در ایران اشتباه است. آنچه بر آنها میگذرد تبعیض نیست بلکه تلاشی سیستماتیک است برای به حاشیه راندن، کوچاندن و نهایتا حذف. تبعیض ناظر بر ایجاد فرصت نابرابر است اما در مساله بهاییها هدف نابودیست.»
مریم میرزا، خبرنگار ایرانی در آلمان گفت: «اگر درباره هیچ ستم دیگری در ایران این جمله صدق نکند، درباره وضعیت بهاییان صدق میکند: در این وضعیت، همۀ ما و پدران و مادرانمان و پدران و مادرانشان دخیل هستیم. صدایمان را بلند کنیم بلکه از شرم تاریخی بهاییستیزی جمعیمان کم کنیم.»
سروش دباغ، از روشنفکران دینی گفت: «به عنوان یک مسلمان و عضوی از خانواده نواندیشی دینی، با هموطنان بهایی عزیز همدردی می کنم و تخریب مناطق مسکونی ساکنان روشنکوه مازندران که به جرم بهایی بودن اتفاق افتاده را قویاً محکوم میکنم. پاسداشت حقوق شهروندی، فارغ از اینکه من و تو مسلمان، مسیحی، یهودی، بهایی و یا خداناباور باشیم، از مقوماتِ همزیستی مسالمت آمیز است و به هیچ قیمتی نباید به محاق رود و نقض گردد.»
آبان طهماسبی، تاریخپژوه گفت که «افتخار» میکند صدای بهائیان ایران باشد.
رسانههای مختلف فارسی زبان حداقل ۳۷ بار با سخنگویان جامعۀ جهانی بهائی مصاحبه کردند. نمایندگان جامعۀ جهانی بهائی همچنین به دلیل فعالیتهایشان هدف تهدید و حملات نفرتپراکنانه نیز قرار گرفتند که خود نشان واضحی از موفقیت آنها در انتشار واقعیتها و حقایق در ارتباط با این سرکوبها برای مخاطبان ایرانی است.
دهها خبرگزاری و گروههای جامعۀ مدنی در خاورمیانه و آسیای مرکزی از جمله مصر، آذربایجان، بحرین، امارات متحده عربی، لبنان، یمن و کردستان نیز حجم بینظیری از مطالب حمایتگرانه و همدلانه منتشر کردند.
خانم دوگال میگوید: «پاسخ جامعۀ جهانی هم دلگرمکننده و هم بسیار واضح است: سرکوب بیامان بهائیان توسط دولت ایران تنها به شهرت و اعتبار خود این کشور در نگاه جهانیان صدمه وارد میکند. ایران باید بداند تا زمانی که سرکوبها متوقف نشود و بهائیان نتوانند در سرزمین خود با برخورداری از حقوق کامل زندگی کنند، این ندای افکارعمومی همچنان ادامه خواهد داشت. »