شهر مراکش, مراکش (مغرب) — بیش از ۲۵۰ میلیون نفر از ساکنین جهان به امید یافتن آینده‌ای روشن در جایی دیگر، کشورهای خود را ترک کرده‌اند. برخی به ناچار برای فرار از جنگ، خشونت و سرکوب و بعضی به دلایلی مانند محرومیت‌های اجتماعی یا مشکلات محیط زیستی مجبور به ترک کشورشان شده‌اند. هفتۀ گذشته رهبران جهان به منظور توجه به این جابجایی رو به رشد جمعیت‌ها، در کنفرانسی تاریخی گرد هم آمدند که ۱۶۴ کشور، نخستین پیمان جهانی در رابطه با رویکردی مشترک به مهاجرت بین‌المللی را تنظیم کردند.

خانم سیمین فهندژ، نمایندۀ جامعۀ جهانی بهائی که در کنفرانس برگزار شده در روز دهم و یازدهم دسامبر در شهر مراکش شرکت کرده بود، می‌گوید: «درک دلایل بنیادی مهاجرت بین‌المللی، ما را بر آن می‌دارد به این موضوع توجه کنیم که امور اجتماع که به شکلی فزاینده‌ جهانی‌ می‌شود چگونه سازمان یافته است. این توافقنامه، کشورهای جهان را وارد گفتگویی جهانی مربوط به موضوعی کرده که تا به حال بیشتر در سطح ملی یا منطقه‌ای به آن پرداخته می‌شد.»

جامعۀ بهائی در طی پنج سال گذشته در نشست‌های ملی و بین‌المللی مختلفی شرکت کرده که موضوع آن‌ها تمرکز بر مهاجرت بوده است و با فعالان در حوزه‌های مختلف اجتماعی کار کرده تا درک بهتری از دلایل عمیق‌تر مهاجرت اجباری و تأثیر آن بر جوامع مختلف پیدا کند و به بینش‌هایی دست یابد که می‌توانند در حل این مسئله از طریق مشورت و همکاری به بشریت کمک کنند تا در مسیر خود به پیش رود.

خانم فهندژ توضیح می‌دهد: «به نظر می‌رسد مهاجرت‌های ناشی از شرایط غیرانسانی و غیرقابل تحمل، ناگزیر افزایش خواهند یافت مگر آنکه تلاشی قوی و گسترده‌ برای مواجهه با علل بنیادین وجود داشته باشد. " توافقنامه جهانی برای مهاجرت" (Global Compact for Migration) نشانگر تمایل بسیاری از افراد در جامعۀ بین‌المللی به بررسی برخی از این دلایل و طرح سؤالات موشکافانه است: چه چیز در ساختارها، نظام‌ها و گرایش‌های جاری باعث تداوم وضعیت کنونی شده که میلیون‌ها انسان، سرزمین خود را ترک می‌کنند؟ چگونه می‌توان بدون تغییر در ساختارهایی که منجر به نابرابری و جنگ می‌شوند انتظار مشاهده تغییرات عظیم در جابجایی مردمان داشت؟»

نمایندگان جامعۀ جهانی بهائی همچنین به این نکته اشاره کردند که رهبران جهان متوجه این موضوع شده‌‌اند که اگرچه چالش‌های جهانی باید به صورت جمعی بررسی شوند، ماهیت دقیق مسائلی که مناطق مختلف جهان با آن مواجه هستند با یکدیگر تفاوت دارند.

خانم راشل بیانی که به نمایندگی از دفتر جامعۀ جهانی بهائی در بروکسل در این کنفرانس شرکت کرده بود افزود: «این منجر به گفتگویی دربارۀ مسئولیت مناطق مختلف گردید. برخی کشورها باید بر سیاست‌هایشان- برای مثال در تجارت، سرمایه‌گذاری و محیط زیست- که تأثیر منفی بر شرایط اجتماعی-اقتصادی در کشورهای مبدأ دارد تأمل کنند. برخی دیگر باید بررسی کنند که چگونه می‌توانند شرایطی که در داخل کشور خودشان مردم را مجبور به جابجایی می‌کند مورد توجه قرار دهند.»

بیانیه‌ای که جامعۀ جهانی بهائی قبل از این کنفرانس ارائه داده بود، بر لزوم تمرکز جهانی بر مهاجرت و «یک رویکرد بلندمدت» تأکید می‌کند که «فراخوانی است به گفتگویی بی‌غرض، فراگیر، چندجانبه و آگاهانه پیرامون مسئلۀ مهاجرت».

در این بیانیه آمده است: «این گفتگو نمی‌تواند در بررسی ساختارها، نظام‌ها و نگرش‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که اساس نظم کنونی بوده و به آن تداوم می‌بخشند کوتاهی کند بلکه باید شامل تأملی واقعی بر این باشد که چگونه این نظم می‌تواند مجدداً به نحوی طراحی شود تا بتواند به نیازهای توده مردم جهان که در شرایط جنگ، فقر و ظلم بسر می‌برند پاسخی مناسب بدهد. از همه مهم‌تر، لازم است این گفتگو بر مبنای درک همبستگی غیرقابل انکار جوامع ما، و این واقعیت باشد که زمانی که گروهی در انزوا از دیگران تنها به فکر بهروزی خود باشد حیات جمعی بشر متحمل رنج می‌شود.»

این کنفرانس، ابتدا در سپتامبر سال ۲۰۱۶ شکل گرفت، زمانی که مجمع عمومی سازمان ملل به اتفاق آرا تصمیم گرفت یک توافقنامه جهانی در زمینه مهاجرت آماده کند و در این ماه گرد هم آیند تا متن آن را تصویب کنند. این فرایند، خالی از چالش نبوده و حدود ۳۰ کشور عضو سازمان ملل متحد تا به حال از این توافقنامه خارج شده‌اند.

این سند ۳۴ صفحه‌ای، یک پیمان غیر الزام‌آور است که هدف آن تضمین یک زندگی همراه با امنیت و احترام برای مهاجران و مدیریت بهتر جابجایی مردمان است. این توافقنامه شامل ۲۳ هدف برای «مهاجرتی امن، منظم و با قاعده» است از جمله: کم کردن محرک‌های منفی و عوامل ساختاری که افراد را مجبور به ترک کشورشان می‌کند، مدیریت مرزهای بین‌المللی، از میان بردن تمامی اشکال تبعیض و تشویق گفتمان‌های عمومی بر پایه شواهد موجود به منظور شکل‌دهی تصورات دربارۀ مهاجرت و تقویت همکاری بین‌المللی.

از همه مهم‌تر، لازم است این گفتگو بر مبنای درک همبستگی غیرقابل انکار جوامع ما، و این واقعیت باشد که زمانی که گروهی در انزوا از دیگران تنها به فکر بهروزی خود باشد حیات جمعی بشر متحمل رنج می‌شود.

—جامعه جهانی بهائی

در طول این کنفرانس، بسیاری از رهبران دولت‌ها بر لزوم راه‌حلی بین‌المللی برای چالش‌هایی که مهاجرت برای ملت‌ها ایجاد می‌کند اشاره کردند. آقای جولیوس مادا بیو (Julius Maada Bio)، رئیس جمهور سیرالئون گفت: «ما باید به طور مساوی به عوامل و پیامدهای مهاجرت‌های بی‌رویه بپردازیم.»

خانم آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان، تمرکز این توافقنامه بر «شالودۀ همکاری‌های بین‌المللی» را تحسین کرد و افزود: «اگر می‌خواهیم به جهانی‌سازی چهره‌ای انسانی بدهیم، تنها زمانی ایجاد چنین شکل انسان دوستانه‌ای امکان‌پذیر است که تمامی کشورهای جهان موقعیت‌هایی منصفانه و برابر برای پیشرفت و توسعه داشته باشند.»

حدود ۳۲۰۰ نفر از جمله نمایندگانی از بیش از ۱۵۰ کشور در این کنفرانس شرکت داشتند.

برای مطالعه بیشتر بیانیه جامعۀ جهانی بهائی در کنفرانس سازمان ملل کلیک کنید.

(Editor’s note: On 19 December, to more accurately reflect the text of the Global Compact, the first paragraph of this story was modified and a second added.)