نشریات خبری بهائی در صدد ارتقای اندیشه و الهامبخش عمل
مرکز جهانی بهائی — صد سال پیش در روزهای پایانی جنگ جهانی اول، با توجه به گسترش جنگ به حیفا، جهان بهائی در انتظار دریافت خبر سلامت حضرت عبدالبهاء بود. جامعهٔ بهائی هنوز جوان بود و با وجود پراکندگی در سراسر جهان، جامعهای متحد و مستحکم بوجود آورده بود. از جمله وسایلی که این جامعه را متصل و مطلع نگاه میداشت سرویسهای خبری بودند که در دهههای اولیه قرن بیستم به تازگی شکل میگرفتند.
خبر سلامت حضرت عبدالبهاء از طریق نشریه «نجم باختر»، یکی از اولین نشریات خبری بینالمللی بهائی به جامعهٔ جهانی رسید. این نشریه ابتدا در سال ۱۹۱۰ با نام «اخبار بهائی» منتشر میشد اما در سال ۱۹۱۱ به عنوان معروف «نجم باختر» تغییر نام داد. این نشریه در اولین شمارهای که با نام جدید انتشار یافت در حدود ۲۰ صفحه پیشرفتهای تاریخی در روند ساخت معبد بهائی در ایالات متحده آمریکا را پوشش داد، پیامهایی از حضرت عبدالبهاء را منتشر کرد و اخباری از سراسر جهان را به اشتراک گذاشت.
«نجم باختر» به یکی از اولین نشریات خبری تبدیل شد که در جامعهٔ جهانی بهائی که در آن زمان تازه در حال شکلگیری بود انتشار گسترده یافت. از آن زمان تاکنون اخبار بینالمللی بهائی، یک جامعه بیش از پیش جهانی و متحد را به هم مرتبط کرده، مخاطبان را از پیشرفتهای عمده با خبر نموده و حکم وسیلهای با ارزش را داشته که دانش و بینشهای جدید را به اشتراک میگذارد. طی سالها، این نشریات با پیشرفت در میزان حرفهای بودن و دایره انتشارشان، طیف گستردهای از مخاطبان و موضوعات را مورد توجه قرار دادهاند. در مجموع، این نشریات تلاش کردهاند که ارزشهای موجود در آثار مبارکه بهائی را تجسم بخشند.
حضرت بهاءالله در یکی از آثار معروف خود، صفحات روزنامههای سریع الظهور را چنین توصیف فرمودهاند: «اوراق اخبار طيّار روزنامه فی الحقيقه مرآت جهان است اعمال و افعال احزاب مختلفه را مينمايد.» حضرت عبدالبهاء در کتاب رسالهٔ مدنیه که ابتدا در سال ۱۸۷۵ بدون قید نام نویسنده چاپ شد، مرقوم داشتند: «لازمست که رسائل و کتب مفيده تصنيف شود و آنچه اليوم ما يحتاج اليه ملّت و موقوف عليه سعادت و ترقّی بشريّه است در آن ببراهين قاطعه بيان شود و آن رسائل و کتب را طبع نموده در اطراف مملکت انتشار شود تا اقلاً خواص افراد ملّت قدری چشم و گوششان باز شده در آنچه سبب عزّت مقدّسۀ ايشانست بکوشند.»
آقای البرت آر وینداست (Albert R Windust) و خانم گرترود بویکما (Gertrue Buikema)، سردبیر «نجم باختر»، در اولین شماره مینویسند که نام نشریه را از یکی از بیانات حضرت عبدالبهاء بر گرفتند. حضرت عبدالبهاء در تشویق تلاشهای ایشان نوشته بودند: «(مضمون بیان) این مجله رشد خواهد کرد، عرصۀ آن وسیع و گسترده شده و آوازه شما رفیع و جهانگیر خواهد شد». «نجم باختر» نه تنها یک منبع اطلاعات حیاتی برای بهائیان سراسر جهان بود بلکه اغلب اولین جایی بود که آثار حضرت عبدالبهاء و بعدها حضرت شوقی افندی در آن منتشر میشد.
«نجم باختر» پس از نشریهٔ دیگری به نام «بهائی نیویورک بولتن» به چاپ رسید. «بهائی نیویورک بولتن» که گمان میرود اولین مجله خبری بهائی به زبان انگلیسی باشد، تنها برای ۵ شماره از سپتامبر ۱۹۰۸ تا مه ۱۹۰۹ منتشر شد. این مطبوعات زمانی شکل گرفتند که هنوز نشریات چاپی اصلیترین منبع اخبار بودند و یک دهه بعد بود که اخبار رادیویی، رواج پیدا کرد. مطبوعات بهائی در بستری از رسانههای در حال تکامل و البته متفاوت با آنها به وجود آمدند. علیالخصوص در ایالات متحده آمریکا که بسیاری از سردبیران با هدف جلب نظر تودۀ مخاطبان، داستانهای هیجانی چاپ میکردند، رویکردی که از آن به عنوان «روزنامهنگاری زرد» یاد میشد.
در سالهای بعد، جوامع بهائی دیگری نشریات خود را تأسیس کردند. در سال ۱۹۱۷، در عشقآباد ترکمنستان، جایی که اولین معبد بهائی به تازگی ساخته شده بود، بهائیان مجلهٔ خبری «خورشید خاور» را منتشر کردند. در هندوستان در سال ۱۹۲۱ نشریهای با نام «اخبار بهائی» به زبان انگلیسی و فارسی شروع به کار کرد. در همان سال در آلمان دو نشریهٔ دیگر یکی با نام آلمانی Sonne der Wahrheit به معنی آفتاب حقیقت و دیگر با نام Wirklichkeit به معنای واقعیت، آغاز به کار کردند. مجلۀ «اخبار امری» در ایران در سال ۱۹۲۲ نخستین نسخه خود را منتشر کرد. یک سال بعد نشریه «طلوع» در برمه به زبانهای برمهای، فارسی و انگلیسی منتشر شد. «منادی جنوب» مجلهای برای بهائیان استرالیا و نیوزیلند بود که در ۱۹۲۵ انتشار یافت. همزمان با گسترش امر بهائی به اطراف دنیا رشد نشریات بهائی نیز ادامه داشت.
حضرت شوقی افندی در زمان قیادتشان انتشار خبرنامههای محلی و ملی را تشویق کرده و در سال ۱۹۲۵ توضیح دادند که این نشریات باید هدفشان صرفاً گزارش موضوعات بهائی و مطالبی با ماهیت نوعدوستانه، اخلاقی و دینی باشد.
انتشار مجلۀ «عالم بهائی» در سال ۱۹۲۶، مرحلهٔ جدیدی از توانمندی جامعهٔ بهائی برای ارائهٔ گزارش و آمار، کسب تجربه از کشورهای مختلف، انتشار بینشها و تحلیلهای مهم را رقم زد. هر نسخه از این نشریه پیشرفت جامعهٔ جهانی بهائی را در یک برههٔ زمانی خاص پوشش میداد.
در سال ۱۹۳۵، اولین شمارهٔ مجلهٔ «نظم جهانی» منتشر شد که شامل مقالات، شعر، خاطرات شخصی و نوشتارهای تاریخی بود. این نشریه آثاری از پژوهشگران، شاعران، هنرمندان و فعالین حوزههای مختلف را در یک مجلد گردآوری میکرد. اولین شمارهٔ این نشریه همچنین شامل منتخباتی از نامهای ازحضرت شوقی افندی با نام «نظم جهانی بهائی» بود.
حضرت شوقی افندی در آن نامه که یکی از مجموعه آثار ایشان در فاصله سالهای ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۶ است چنین پیشبینی میکنند: «یک دستگاه ارتباطات و مخابرات بینالمللی به وجود آید که با سرعتی حیرتانگیز و نظم و ترتیبی کامل به کار افتد و جمیع کرۀ زمین را در برگیرد و از جمیع موانع و قیود ملی آزاد باشد.»
امروزه تعداد زیادی نشریات بهائی منطقهای و محلی در حال انتشار هستند. در سطح بینالمللی، سرویس خبری جامعهٔ بهائی توسعه و پیشرفتهای جامعهٔ بهائی در سراسر جهان را گزارش میکند و «جامعهٔ جهانی بهائی» (BIC) اخبار مربوط به تلاشهای صورت گرفته در سازمان ملل متحد و دیگر نشستهای بینالمللی را پوشش میدهد و همچنین اخبار سرکوب جوامع بهائی در ایران و یمن را اطلاعرسانی میکند.
سرویس خبری جامعهٔ جهانی بهائی در سال ۲۰۰۲ کار خود را به صورت آنلاین شروع کرد و مسیر خبرنامهٔ سرویس خبری بینالمللی بهائی را که هر دو هفته یکبار چاپ میشد ادامه داد. سرویس خبری جامعهٔ جهانی بهائی اکنون پادکست نیز ارائه میدهد. در ماههای آینده، اخبار این مجموعه علاوه بر انگلیسی و فارسی، به زبانهای اسپانیایی و فرانسوی نیز منتشر خواهند شد.
در سالهای اخیر سرویس خبری جامعهٔ جهانی بهائی نه تنها سعی کرده مخاطبانش را از توسعه و پیشرفتهای جهان بهائی مطلع کند بلکه به دنبال بررسی بینشهای جدید برخاسته از فعالیتهای بهائی نیز بوده است، بینشهایی چه در سطح مردمی که از فعالیتهایی مانند توسعهٔ اجتماعی و اقتصادی برمیخیزد و یا از شرکت در گفتمانهای رایج اجتماع، حیطهای که جوامع بهائی در آن برای مشارکت در پیشرفت اجتماع در سطح اندیشه تلاش میکنند. بررسی موضوعات محوری مرتبط با بهروزی و پیشرفت نوع بشر در کانون این تلاشها قرار دارند، موضوعاتی از جمله: برابری زنان و مردان، محیط زیست و تغییرات اقلیمی، نقش دین در اجتماع، و مهاجرت و انطباق.
اخبار تحولات اجتماعی از جوامع اطراف دنیا و در سطوح مختلف اجتماع جمعآوری میشوند. سرویس خبری در حالیکه درصدد است تا تنوع تجربیات انسانی و کوششهای خاص یک جمعیت را به تصویر بکشد، تلاش دارد به اصول جهانشمول و یادگیریهایی توجه نماید که مفید و قابل تعمیم به هر اجتماعی هستند.
همانگونه که مکانیسمی را که حضرت شوقی افندی برای ارتباطات پیشبینی نموده بودند به واقعیت پیوست، جامعهٔ بهائی به طور فزایندهای توانسته با کوششهای خالصانه و صمیمانۀ مردم در اطراف دنیا که تعالیم حضرت بهاءالله را جهت اصلاح اجتماعاتشان بکار میگیرند ارتباط برقرار کند، از آنها مطلع شود و یادگیری حاصل کند. این تلاشها برای رساندن اخبار به یک جامعهٔ جهانی، بیانات حضرت عبدالبهاء در سال ۱۸۷۵ را یادآور میشوند:
«نشر افکار عالیه قوّه محرکهٔ در شریان امکان بلکه جان جهانست افکار چون بحر بیپایان و آثار و اطوار وجود چون تعیّنات و حدود امواج تا بحر بحرکت و جوش نیاید امواج برنخیزد و لآلی حکمت بر شاطی وجود نیفشاند.»