اتاوا, کانادا — با آماده شدن مردم کانادا برای جشن ۱۵۰ سالگی تأسیس کشورشان، گفتگوی وسیعی در سطح ملی دربارۀ گذشته، حال، و آیندۀ روابط بین شهروندان مختلف این کشور در جریان بوده است. یک جنبه از این گفتگو، نقش در حال تغییر دین و معنویت در اجتماع بوده که در بستر تنوع فزاینده قومی و دینی و احیای فرهنگ بومی و روش‌های زندگی صورت می‌گیرد.

جامعۀ بهائی در طی چند سال گذشته پیشتاز حرکتی بوده است که هدف آن گرد هم آوردن متفکران برجسته از تمامی اقشار اجتماع برای بررسی جایگاه دین در زندگی اجتماعی است. یکی از پرسش‌های پیش روی دفتر روابط عمومی جامعۀ بهائیان کانادا این بوده است که چگونه فضایی برای این بررسی هدفمند ایجاد نماید، فضایی که در آن بینش‌های گوناگون بتوانند بر یک موضوع نور بتابانند و درک جمعی وسعت یابد.

به منظور ایجاد چنین محیطی از سال ۲۰۱۳ مجموعه‌ای از اجلاس‌ها در مونترال، ونکوور و امسال در اتاوا برگزار شده است. در این برنامه‌ها از چهره‌های برجسته در گفتمان عمومی کانادا دعوت به عمل آمده است تا به بررسی نقش دین در اجتماع بپردازند.

آقای جفری کامرون (Geoffrey Cameron)، نمایندۀ جامعۀ بهائی کانادا و مدیر این برنامه در سخنان آغازین خود در کنفرانس امسال که در روزهای ۸ و ۹ ماه مه در شهر اتاوا برگزار شد، گفت: «این یک کنفرانس استثنائی است و مثل یک گفتگوی مداوم می‌ماند که در جریان است. این کنفرانس با اینکه از شبکۀ بین‌الادیانی که در سطح کشور وجود دارد بهره می‌گیرد ولی یک کنفرانس بین‌الادیانی در معنای معمول آن نیست.»

وی ادامه داد: «آنچه در پی آن هستیم کمک به ایجاد ساختاری برای گفتگوی عمومی دربارۀ نقش دین در اجتماع کانادا است.»

آقای جرالد فیلسون (Gerald Filson)، رئیس دفتر روابط عمومی جامعۀ بهائی کانادا و رئیس پیشین سازمان گفتگوی بین‌الادیانی کانادا (Canadian Interfaith Conversation) که حامی این نشست بود بیان داشت: «یکی از پرسش‌هایی که برای ما در کانون این گفتگو قرار دارد این است که چگونه تنوع رو به افزایش جمعیت ما می‌تواند منبعی برای اقدام مشترک باشد.»

آقای کامرون گفت: «با افزایش تنوع دینی در کانادا، این انتظار به وجود آمده است که فضای عمومی باید فضایی سکولار باشد و دیدگاه‌های صرفاً دینی نباید در گفتمان عمومی جایی داشته باشند. اگر چه نیت چنین نوعی از سکولاریسم تضمین برابری هر چه بیشتر بین گروه‌های دینی مختلف در زندگی اجتماعی است، بسیاری ابراز نگرانی کرده‌اند که این مسئله می‌تواند مانع مشارکت کامل مردم در حیات اجتماع شود.»

پروفسور جان باروز (John Borrows)، رئیس پژوهش‌های کانادا در زمینۀ حقوق بومیان (Canada Research Chair in Indigenous Law)، در سخنرانی خود در این کنفرانس اشاره کرد: «این خطر وجود دارد که انحصارطلبی [دینی] را با نوعی دیگر از انحصارطلبی سکولار جایگزین کنیم، اتفاقی که می‌تواند ما را اسیر تفکر یک‌جانبه و تک‌بعدی کند و زبان ارزشمند شفقت و همدردی را از میان بردارد.»

او ادامه داد: «افکار باید در مقایسه و تضاد با یکدیگر قرار گیرند. وقتی من متوجه شوم افکارم پیش‌داورانه‌ است، می‌پذیریم که باید درک بیشتری داشته باشم. با هر موجی از مردم که به اجتماع ما می‌پیوندند، داستان‌های آن‌ها نیز باید به مجموع داستان‌های ما اضافه شود.»

آقای اندرو بنت (Andrew Bennett)، سفیر پیشین آزادی دینی، اضافه کرد تا زمانی که دیدگاه‌های متنوع دینی و قومی با مسالمت و با حفظ احترام به شرافت انسانی مطرح شوند، برای آن‌ها در اجتماع متکثر ما فضا هست.»

یکی از موضوعات اصلی این کنفرانس نقش مفاهیم روحانی و زبان در فرآیند آشتی بین بومیان و غیربومیان و پیامدهای این فرآیند در نقش معنویت در حیات عمومی بود. خانم کارن جوزف (Karen Joseph)، مدیر گروه آشتی کانادا (Reconciliation Canada)، که یک گروه متعلق به جامعۀ مدنی است بیان کرد: «آشتی و تفاهم، یک گفتگوی معنوی دربارۀ انسانیت مشترک ما و آن نوع اجتماعی است که می‌خواهیم برای فردا خلق کنیم. آشتی و تفاهم، یک شیوۀ زندگی است؛ یک عهد و پیمان معنوی است.»

آقای جان رالستون سائول (John Ralston Saul)، فیلسوف و نویسندۀ برجسته در سخنرانی خود بیان کرد که در کانادا رویکرد ادغام تنوع دینی لازم نیست با دیدگاه‌های سکولاریسم که از بستر فرانسه قرن هجدهم برخاسته مطابقت داشته باشند. او گفت: «ما این فرصت را داریم که گفتگویی جدید داشته باشیم. باید از خود بپرسیم کجا هستیم، چرا به اینجا تعلق داریم و نسبت به یکدیگر چه وظایفی داریم.»

آقای سائول ادامه داد: «مادامی که در قالب یک سنت فکری که برای حذف تفاوت‌ها طراحی شده صحبت می‌کنیم نمی‌توانیم پیشرفت کنیم. به باور من، گرد هم آمدن پیرامون معنویت، نوعی گردهمایی‌ است که پیچیده بودن را ارج می‌نهد.»

این کنفرانس با یک میزگرد واقع در پارلمان هیل (Parliament Hill) و با حضور اعضای پارلمان از سه حزب مختلف از جمله خانم الیزابت می (Elizabeth May)، رهبر حزب سبز و خانم یاسمین راتانسی (Yasmin Ratansi) اولین نمایندۀ زن مسلمان در پارلمان پایان پذیرفت.

آقای کامرون گفت: «هدف ما در برگزاری این کنفرانس این بود که نشان دهیم با برقراری امکان گفتگو میان دیدگاه‌های دینی و سکولار می‌توان گفتمان عمومی در سطح کشورمان را غنی ساخت. حال باید این گفتمان را با همین تعهدِ به همکاری و فهم متقابل به سایر فضاها نیز بسط دهیم.»

مجموعه کنفرانس‌های «کل اجتماع ما» بیش از ۵۰۰ شرکت‌کننده را به خود جلب نموده است و با حمایت اعضای سازمان گفتگوی بین‌الادیانی (Canadian Interfaith Conversation) کانادا از جمله جامعۀ بهائی کانادا و با همکاری بنیاد روابط نژادی کانادا (Canadian Race Relations Foundation)، دین در کانادا ۱۵۰ (Faith in Canada 150) و بنیاد پیر الیوت ترودو (Pierre Elliott Trudeau Foundation) برگزار می‌شود.