اسلو, نروژ — اخیراً در یک فستیوال بین‌المللی موسیقی، یک اثر به دلیل ارائۀ تصویری از ایمان و تحول روحانی تحت شرایط ظلم و ستم شدید، مورد توجه ویژه قرار گرفت.

آهنگ‌ساز معروف نروژی آقای لاسه تورسن (Lasse Thoresen) با الهام از شعر خانم مهوش ثابت، یک بهائی که به دلیل اعتقاداتش در ایران در زندان به سر می‌برد، قطعه‌ای با نام «شعرهای زندان» ساخته است. عنوان این قطعه برگرفته از کتاب شعرهای مهوش ثابت است که از فارسی به انگلیسی برگردانده شده است.

آنچه بیش از هر چیز در مورد این اشعار، آقای تورسن را الهام بخشیده تحولی است که در نتیجۀ رنج حاصل می‌شود و استعداد بالقوۀ روح انسان در ایجاد شرایطی که بتوان نفرت را با عشق پاسخ داد.

آقای تورسن گفت: «خانم مهوش ثابت حدوداً ۱۰ سال در شرایط بسیار بدی در زندان بوده است. ما اغلب اوقات، افرادی را که در چنین شرایطی قرار دارند قربانی می‌دانیم، اما در اشعار خانم مهوش ثابت هیچ نشانه‌ای از اینکه وی خود را قربانی می‌انگارد وجود ندارد.»

آقای تورسن ادامه داد: «ما در اینجا با منبعی روحانی‌ مواجه هستیم که در شرایط سخت و بحرانی خود را نشان می‌دهد. می‌توانیم در سفر مهوش ثابت به دل تاریکی و رنج زندان، خرد شدن هویتش و در نهایت عروج به مرحلۀ روشنی‌بخش و فروزان عشق همراه او شویم.»

IN DEPTH: Listen to excerpts from Prison Poems and an interview with the composer

Lasse Thoresen speaks about his efforts, inspired by Mahvash Sabet's poetry, to capture both the harsh and heartbreaking sounds of imprisonment and the beauty of the humanity and grace possible even under the harshest conditions. Also featured are two excerpts from his composition, highlighting the poems "From Evin to Raja'i Shahr" and "Prostration."

برای دسترسی به محتوای صوتی بیشتر پادکست «سرویس خبری جامعهٔ بهائی» را دانلود کنید.

RSS  |  Spotify  |  Apple Podcasts  |  SoundCloud  |  Tunein  |  iHeart  |  Stitcher

خانم ثابت در سال ۲۰۰۸ دستگیر و به همراه ۶ نفر دیگر اعضای هیئت یاران، شورای غیررسمی هفت نفره‌ای که مسئولیت ادارۀ امور جامعۀ بهائی ایران را به عهده داشت، زندانی شد. پس از اینکه در سال ۱۹۸۳ دولت ایران مؤسسات اداری محلی و ملی بهائی را تعطیل کرد جامعۀ بهائی با اطلاع کامل مسئولین این هیئت غیررسمی را تشکیل داد.

خانم ثابت و شش عضو دیگر هیئت یاران بیش از یک و سال نیم بدون حکم محبوس بودند. پیش از برگزاری دادگاهشان در ابتدای سال ۲۰۱۰، تنها حدود یک ساعت به مشاور حقوقی دسترسی داشتند و در زندان تحت بدرفتاری‌های بسیار قرارگرفته بودند. پس از برگزاری دادگاه که فاقد فرآیند قانونی لازم بود، هر یک از آن‌ها به جرم جاسوسی، تبلیغ علیه نظام و افساد فی‌الارض به ۲۰ سال زندان محکوم شدند.

وقتی‌که حکم اولیه با واکنش شدید بین‌المللی مواجه شد، دادگاه تجدیدنظر سه اتهام آنان را رد کرد و حکم هر یک را به ده سال کاهش داد. (به یادداشت نویسنده در پایین رجوع کنید.)

خانم ثابت که زمینۀ کاری و تحصیلات وی تعلیم و تربیت بوده است در طول دوران حبس خود به اشعاری سروده است. کیفیت و حجم اشعار وی با توجه به شرایط دشوار زندان خارق‌العاده است. رکسانا صابری خبرنگاری که مدتی در زندان اوین در سلول مشترکی با خانم ثابت و خانم فریبا کمال‌آبادی، یکی دیگر از اعضای هیئت یاران زندانی بوده است، سلول آن‌ها را اتاقی ۴ در ۵ متر توصیف کرده که تخت یا بالشتی در آن نبود. مقاله‌ای در واشینگتن پست می‌نویسد که خانم ثابت و خانم کمال‌آبادی تنها اجازه داشتند از یک خودکار به شکل اشتراکی استفاده کنند که برای هر دوی آن‌ها ثروتی بسیار ارزشمند بود.

در پنجمین سالگرد زندانی شدن خانم ثابت، مجموعه‌ای از اشعار وی به انگلیسی ترجمه و منتشر شد. این کتاب که «شعرهای زندان» نام دارد به دلیل کیفت ادبی اشعار و همچنین تصویر تکان‌دهنده‌ای که از رنج بهائیان ایران و هم‌بندان خانم ثابت در زندان‌های مخوف اوین و رجائی‌شهر ارائه می‌دهد مورد استقبال و تحسین گسترده قرار گرفت.

برای آقای تورسن، شور و حرارت شعرها به حدی بود که نمی‌خواست بر روی کلام آن‌ها موسیقی بسازد بلکه تصمیم گرفت با الهام از اشعار، نوعی صحنه‌پردازی موسیقیایی انجام دهد. او توضیح داد: «نمی‌خواستم که متن اشعار به آواز خوانده شود. شعرها بیش از اندازه موجز و عریان هستند. چنان اصیل هستند که نمی‌خواستم آن‌ها را زینت دهم.»

قطعۀ نهائی، به شکل موسیقی پیش‌زمینه‌ای است که بر روی آن منتخبی از شعرها توسط بهییه نخجوانی، نویسندۀ سرشناس ساکن فرانسه و مترجم شعرهای خانم ثابت از فارسی به انگلیسی، خوانده می‌شود. این قطعه همچنین شامل تک‌نوازی فلوت لطیفی است که نشان از بار عاطفی اشعار دارد و چند دعا نیز با لحن خانم کمال‌آبادی که بسیاری از شعرهای خانم ثابت به ایشان تقدیم شده در آن گنجانده شده است.

خاطرات خانم رکسانا صابری از مهربانی این دو عضو زندانی هیئت یاران، مهوش ثابت و فریبا کمال‌آبادی، نشانگر مهر و محبتی است که در شعرهای خانم ثابت موج می‌زند، مهری که هم‌بندان و حتی زندانبانان وی را نیز در بر می‌گیرد.

از ناله‌های مرغ سحر اینجا

دیری است بلبلان همه در جوشند

پربسته کنج این قفس تاریک

بس نغمه‌ها که بر لب و خاموشند

من روی برگ یک گل نیلوفر

خطی نوشته‌ام، زده‌ام بر در:

آغوش من به روی شما باز است،

آغوش گرم و پر طپش مادر

قطعۀ ساخته شده توسط آقای تورسن برای نخستین بار در فستیوال بین‌المللی موسیقی کلیسایی در مارس ۲۰۱۷ اجرا شد. همزمان با این کنسرت ترجمۀ کتاب شعرهای زندان به زبان نروژی نیز انتشار یافت. این کنسرت و کتاب هر دو به شکل گسترده توسط رسانه‌های ملی و منطقه‌ای از جمله سه روزنامه و دو برنامۀ رادیویی مهم پوشش داده شده‌اند.

(Editor’s note: On 18 April 2017, a change was made to paragraph 8 to accurately reflect the current prison sentence of the former members of the Yaran, which is set at 10 years.)

(Update, 26 November 2017: A high-quality recording of Prison Poems is now available online.)